Terug naar vorige paginaDe vrije indianin Catrijntje
In de loop van de 18e eeuw was er door diverse manumissies steeds meer sprake van “vrijen” in Suriname. Een bekend voorbeeld hiervan is de “vrije negerin Elisabeth”, die er een aantal plantages op nahield. Minder bekend is dat er ook inheemse vrouwen deze status verkregen.
De bijzondere status van vrije personen in Suriname kan niet beter worden geïllustreerd dan door het noemen van de aldaar aan te treffen familienaam “Friperson”, een ver-Surinamisering van de aanduiding ‘Free Person’. Fri of “vrij” betekende dat betrokkene in het bezit kon komen van land, goederen en zelf ook eigenaar kon worden van plantages en tot slaaf gemaakten. Speciaal voor de leden van het Corps Zwarte jagers werd er in Paramaribo zelfs een woonwijk beschikbaar gesteld, het bekende Frimangron.
Het privilege om er bezittingen op na te houden zien we eind 18e eeuw niet beperkt tot alleen gemanumitteerden, maar ten tijde van de gronduitgiftes te Saramacca in 1801 wordt er ook een perceel in gebruik genomen door ‘de vrije indianin Maria’. Dit zou in theorie een voormalige ‘rode slavin’ kunnen betreffen, maar meer aannemelijk is dat zij deze status te danken had aan een relatie met een planter.
De vrije indianin Catrijntje van Buurma (1767-1832) zien we in de Surinaamse kranten vermeld als na haar overlijden haar boedel te koop wordt aangeboden. Ze was eigenaresse van een erf en gebouwen aan de Wagenwegstraat in Paramaribo en bij de afwikkeling van haar boedel wordt in 1834 een half aandeel in plantage Schaapstede genoemd.
De naam Buurma was begin 19e eeuw in Suriname verbonden aan vendu-meester Hermanus Ysbrand Buurma (1766-1831) , die in de periode 1796 tot 1820 in Suriname actief was, en nadien het land zou verlaten. In 1818 staat hij vermeld als administrateur van diverse plantages aan de Surinamerivier, en voor plantages aan de Warapperkreek fungeerde hij behalve als administrateur tevens als opzichter. Tevens is hij voor de Hervormde gemeente te Cottica als diaken actief.
Over de exacte relatie tussen de Vrije Indianin Catrijntje van Buurma en H.Y. Buurma blijft nog het nodige ongewis, maar wat we wel weten is dat uit de boedel van Catrijntje in 1834 ‘Lucretia’ werd gemanumitteerd onder de naam Lucretia Dina Zuidwolde.
portret van een Arowakken-vrouw met kind (1904-1910). Foto: A.C.P. Curiel
Auteur: Nico Eigenhuis