Terug naar vorige paginaBij de vernoeming van de Afi Jaba straat te Frimangron was er in 2007 enige verwarring over de persoon naar wie deze nu eigenlijk vernoemd was. Het wordt helder als we hierbij ook de Afi Jaba dyari, resp. Apijaba-Dyari betrekken.
De eerste Afi Jaba die in Suriname neerstreek was eind 18e eeuw prinses Afi Jaba Grando van de ‘tufinga’ Doma stam. Nadat ze als tot slaaf gemaakte naar Suriname was verbannen kreeg ze van gouverneur Nepveu de vrijheid en een stuk grond te Frimangron. Kennelijk bereikte deze Afi een hoge leeftijd want in zijn boek Codjo de brandstichter maakt Pater Rikken melding van de voldoening die het “de edele Afi” zou hebben gegeven dat Codjo voor zijn terechtstelling in 1833 bekeerd was door pastoor Grooff.
Bij de vernoeming van de Nepveustraat tot de Afi Jabastraat leek het dan ook voor de hand te liggen dat het naar Afi Jaba Grando was vernoemd, ware het niet dat er nog een Afi Jaba in het geding was, te weten Adjuba Afi Jaba, wiens erf, de Afi Jaba Dyari een soortgelijke status had te Frimangron als het achtererf van Helena Cecilia ‘Leentje’ Kops (ca 1830-1930).
Adjuba Afi Jaba, of ook wel Apijaba (1820-1880), de vrouw naar wie de Afi Jaba straat vernoemd is werd te Elmina geboren, vanwaar ze na een ernstig conflict met een met een lokale handelaar door de Nederlandse koloniale autoriteiten werd uitgewezen naar Suriname. Haar ballingschap werd in 1851 geëffectueerd, en na aankomst in Suriname zou ze op kosten van de kolonie worden ondersteund. In 1859 verdiende ze de kost als handelsvrouw en kon de landssteun vervallen, waarna ze in 1862 een erf aan de Gemenelandsweg in gebruik nam.
Adjuba Apijaba verwierf in Suriname bekendheid als kruidkundige en waarzegger. Er gingen geruchten dat ze een prinses was en haar diensten waren zeer gewild bij alle lagen van de bevolking. Ze hield regelmatig Afrikaanse dansfeesten op haar Apijaba-dyari waarbij ze vuur ontstak en naar verluidt op een geit rondreed. Het helpt bij de beoordeling van dit verhaal te weten dat het bokkenrijden van oudsher werd geassocieerd met praktijken van hekserij. Adjuba Afi Jaba had contacten in hogere kringen en zou ook bevriend zijn geweest met gouverneur Van Sypesteyn.
De vrouw op de afbeelding is voor de goede orde niet Adjuba Afi Jaba
Fosten Tori, Geschiedenis, verleden, fosten, oorsprong, gron, roots, rutu, gron, reis
Auteur: Nico Eigenhuis