Cojo Codjo

ONDERDELEN
Uit de geschiedenis


	Arron, Henck Behr, Bram Benjamins, H. D. Bos Veschuur, Wim Asch van Wijck Barnet Lyon Bartelink, Egbert Basseliers, J Beck, Siegfried Biswamitre, C Blijd, Cornelis Boni Bray, Théodore Bromet, M Bruma, Eddy Buiskool, J Cappelle, H. van Cateau van Rosevelt Chin A Foeng, J Cojo (slaaf en held) Combe, Nicolaes Crijnssen, Abraham Currie, Archibald Dahlberg, Johan Dobru, R Doedel, Louis Doelwijt, Thea Donders, Petrus Doth, Rudolf Duplessis, Suzanne Ensberg, Emile Ferrier, Johan Findlay, David Flu, Paul Focke, Hendrik Frederici, Juriaen Getrouw, Rudolf Geijskes, Dirk Gongrijp, Justus Gravenberch, Adolf Hartsinck, Jan Hatterman, Nola Heinsius, Johannes Helman, Albert Helstone, Johannes Hering, Christiaan Herskovits, M Hijlaard, Marius Huiswoud, Otto Kals, Johannes Kappel, Rudie Kappler, August Karamat Ali, A Kersten, Christoph Kernkamp, W Kiban, Robert Kielstra, Johannes Killinger, F King, Johannes Klas, Jozef Kodjo Koenders, Julius Kom, Anton de Lachmon, Jagernath Lammens, Adriaan Lefroy, C Legéne, Peter Lewenstein, M Lichtenberg, P Lier, Rudolf Lier, Willem Lim A Po, Frederik Matzeliger, Jan Mauricius, Jan Mentor Miranda, de J Mitrasing, Frits Morpurgo, A Muller, J Nassy, D Nepveu, Jan Ojeda, Alonso Ommeren, van Ha Ommeren, van He Oudschans Dentz Penard Pengel, Johan Pinas, Johan Present Polanen, Esseline Pos, Hugo Rahman Khan Redmond, J. Sophie Rellum, Eugene Rier, Carel Rikken, Francois Roos, Paul Rooy, de René Rustwijk, George Saavedra, Dario Samson, Philip Samuels, Jacques Savornin Lohman Schouten, Gerrit Schouten, Hendrik Schouten-Elsenhout Schumann, Christian Shrimisier, B Shrimisier, H Simons, R. David Slagveer, Jozef Sommelsdijck Telting, Andre Quassi

Onderwerpen
Bekende personen


	Beeld kunstenaars Muziek / Musici Botanici Schrijvers Uit de geschiedenis

AFDELINGEN


	Algemeen De Douane Telefoonboek Bevolking Distrikten Reis info Cultureel erfgoed Geschiedenis Foto's Natuur Personen Koken / recepten Wat is ANDA

SURINAME

AFDELINGEN -

Bekende personen - - Uit de geschiedenis

terug

Beschrijving uit 1832 van de heer Cojo

Cojo: "Da ston srefi moesoe broko"

Cojo was een fraaije , welgemaakte Neger, klein van gestalte, gezet en sterk gespierd , hebbende eene breede borst, een rond , vleezig lichaam en eene zwarte , harige huid , vooral de dijen en beenen ; verder zeer zwart, kort gekroest haar , hoog voorhoofd en hooge , bogtige wenkbraauwen, de oogen vurig, waarvan het witte geelachtig; fijne, niet platte en smalle neus, kleine mond met dunne, zwarte lippen , een baard onder de kin en veelvuldige bruinachtige dalen in het ronde aangezigt, zware dijen en een weinig kromme , echter goed geproportioneerde beenen , hebbende geene likleekens , maar eenige merken op den linkerarm ; van de drie was Cojo de kleinste van gestalte.

"Da ston srefi
moesoe broko"

De grote brand in Paramaribo van 3 op 4 september 1832 is aangestoken door de slaven die in opstand kwamen: Cojo (ook wel Andries genaamd), Mentor (alias Geluk) en Present.

Zij werden na gemarteld te zijn op 26 januari 1833, om 7.15 uur 's morgens ter dood gebracht op een brandstapel aan de Heiligenweg. Dit gebeurde voor het afgebrande huis van Monsanto. Waar de brand begonnen was.

"Da ston srefi moesoe broko"; waren de woorden van Cojo, toen hem gevraagd werd hoe hij zich voelde, na het horen van zijn doodvonnis. Hij zei dit, terwijl hij met zijn geboeide handen op de stenen vensterbank sloeg.

(Noot van de red: "De stenen moeten zelfs kapot gemaakt worden." Hij bleef dus achter zijn idealen staan en was bereid te sterven)
Geen man dus die voor het stelen van kleinigheden niet naar het huis van zijn meester durfde te gaan, zoals ons altijd is geprobeerd wijs te maken. Dat hij niet bang was om te sterven, blijkt ook uit het feit dat hij na zijn ontsnapping niet vlucht, maar gewoon in Paramaribo blijft.
De slaveneigenaren waren bang voor nog meer opstanden, daarom werden deze helden neergezet als ordinaire dieven. Wie echter de proces-verbalen goed leest, kan daarin de antwoorden vinden.

Uit het proces-verbaal

"Overwegende dat dienvolgende de beklaagden en gearresteerden Cojo of Andries, Mentor (alias Geluk), Present, Frederik, Christiaan, Winst en Tom of Tam zich hebben schuldig gemaakt in het algemeen aan de misdaad van weglooperij , aan het maken van een komplot, strekkende om de misdaad van brandstichting overal, waar hun zulks doenlijk was, te bewerkstelligen; vervolgens bij die gelegenheid te rooven en te stelen niet alleen , maar ook zich met andere wegloopers, zoo mogelijk, te vereenigen, om, na deze stad in assche te hebben doen verkeeren, door kracht van wapenen, welke zij alsdan hoopten te kunnen meester worden, de Blanken en overige vrije bevolking in deze Kolonie uit te roeijen, en zich dus te stellen in eenen staat van onafhankelijkheid van het alhier gevestigd Bestuur, hetgeen de misdaad van rebellie constitueert;"

"Overwegende dat de beklaagden en gearresteerden Winst en Tom , ofschoon niet immediaat eenig aandeel aan de misdaad van brandstichting gehad hebbende, evenwel zich hebben schuldig gemaakt aan volkomene medepligtigheid aan dezelve, daar zijlieden zich bij eede met de drie eerste beklaagden, tot het volbrengen van dezelve, hadden verbonden; dat zij van de gepleegde brandstichtingen niet alleen hebben kennis gedragen, maar ten gevolge daarvan mede hebben geroofd en gestolen , terwijl het in confesso is, dat zij beide met de drie eerste beklaagden en gearresteerden Cojo , Mentor en Present het eens zijn geweest, om, wanneer er zich eene geschikte gelegenheid, na de vernietiging dezer stad, hiertoe mogt aanbieden, de Blanken en vrije bevolking te bevechten en uit te roeijen ;"

Cojo weet nog te ontsnapppen uit Fort Zeelandia:

"In den nacht, tusschen den 11den en de 12 den December 1832, ontsnapte de Cojo, door middel van braak, uit de plaats zijner detentie, in het binnenfort van de forteresse Zeelandia, maar werd gelukkig den volgenden dag weder opgepakt, doordien hij zich tegen den avond aan den Waterkant bevond , om , door middel van een corjaal, te ontvlugten ; wordende hij door eenen jongen van den Heer L. B. Slengarde ontdekt en door een met Cojo aangevangen gesprek opgehouden , tot dat deze hulp kreeg om hem te kunnen vatten, hetwelk dan ook gelukte, zijnde een jongen van den Heer E. Barend , met name Eduard , denzelven hierin komen assisteren; nemende Cojo nu gezamenlijk in de Oranjestraat, nabij den Waterkant, gevangen, waarna zij hem aan de dienaren der Justitie overleverden."

Verslag van de executie van deze helden

In de nacht, van Vrijdag den 25ste op op Zaterdag den 26ste Januarij 1833 was het toestel voor de executie, ter plaatse, waar zij den brand gesticht hadden , gereed gemaakt, en wel op den Heiligenweg; zijnde hier, op 6 voeten (1 voet = ongeveer 30 cm) afstand, voor het midden der stoep van het afgebrande huis van den Heer Monsanto een houten roosterwerk gebouwd, op korte palen, één voet boven den grond, welke rooster 12 voeten in het vierkant was.

Uit diens midden verhieven zich drie zwaar geteerde palen van groen, hard hout, zijnde 8 en 8 Rijnlandsche duimen (1 duim = ongeveer 2,5 cm) vierkant en 10 voeten lang, waarvan 6 voeten boven den grond; bedoelde palen, welke op éénen voet tusschenruimte stonden, waren van onderen met voetbeugels en ijzeren buikbanden en van boven, ter hoogte van den hals, met dunne kettingen voorzien, terwijl de veroordeelden van onderen, op eene in den grond vastgehechte bank, gelijk met den rooster stonden.

Op dezen rooster lag droog, gekloofd hout, kruiselings gestapeld, zijnde met teer, hetwelk met terpentijnolie aangemengd was, bestreken ; liggende onder den bedoelden rooster eenige manden met teer en terpentijn besproeide krullen (schaafspanen), ter weerszijden van dezen brandstapel lag droog en toebereid vaamhout, teervaten enz. in reserve.

Op 50 voeten afstand van de drie palen was eene loots of halfdak, aan de overzijde van den Heiligenweg, voor de leden van het Geregtshof opgerigt, staande aan de Knuffelsgracht, onder de tamarinde boomen, bovenwinds van het te ontstekene vuur.

Zaterdag morgen, den 26sten Januarij 1833, een weinig over zeven uren , werden de veroordeelden in de bedoelde loots gebragt, en nu een in terpentijn gewasschen broek en kabaatje van huismanslinnen aangetrokken , waarna hun de handen met kettingen gekneveld werden.

Vervolgens kwamen de Regters en de ProcureurGeneraal. Na voorlezing van het vonnis werden de ongelukkigen in de boeijen van gezegde palen gezet; Present naar de waterzijde, op den regterkant, Cojo in het midden en Mentor ter linkerzijde, naar den zoogenaamden Spanhoek.

Kwartier over zeven uren werd, onder het roeren der trom, even als bij den dood van Lodewijk XVI, op bevel van Santerre , daar ter verdooving zijner redeneringen en hier, ter onhoorbaarmaking van het akelig gekerm en het angstig noodgeschrei dezer ongelukkigen, vooral van Present , den brandstapel ontstoken, welke in minder dan vijftien seconden over deszelfs geheel in lichte laaije vlam stond, zoodat de overgang van leven en dood ongemeen spoedig was.

Cojo en Mentor lieten zich door den buikbeugel zakken en waren reeds half dood, voor en aleer het vuur werd aangestoken ; Present , die eenige seconden langer leefde dan de twee anderen , deed slechts eene poging om de vlam uit het in brand vliegende hoofdhaar te weren, en was niet meer!

Letterlijke beschrijving van Cojo, Mentor en Present:

Cojo was een fraaije , welgemaakte Neger, klein van gestalte, gezet en sterk gespierd , hebbende eene breede borst, een rond , vleezig lichaam en eene zwarte , harige huid , vooral de dijen en beenen ; verder zeer zwart, kort gekroest haar , hoog voorhoofd en hooge , bogtige wenkbraauwen, de oogen vurig, waarvan het witte geelachtig; fijne, niet platte en smalle neus, kleine mond met dunne, zwarte lippen , een baard onder de kin en veelvuldige bruinachtige dalen in het ronde aangezigt, zware dijen en een weinig kromme , echter goed geproportioneerde beenen , hebbende geene likleekens , maar eenige merken op den linkerarm ; van de drie was Cojo de kleinste van gestalte.

Present was tenger van postuur, niet vleezig, met eene roodachtige huid, ronde oogen, platten neus , met een kleinen mond en fijne , roode onderlip , hebbende onderscheidene likteekens van vroeger ontvangene straf, zachte stem en van de drie het meeste spraakzaam.

Mentor , een zoogenaamde Zoutwaterneger , dat wil zeggen : in het Negerland aan de Kust van Guinea geboren, was van de drie hoofdmisdadigers de grootste van gestalte , zijnde daarbij een zware, breede Neger, met eene roodachtige, eenigzins gevlekte huid, grooten, breeden mond met dikke lippen en een platten , breeden neus , zware jukbeenen (oszygomaticus) , vaal kroeshaar , zijnde op het voorhoofd getatoueerd , hebbende aldaar blaauwe geprikte figuren boven den neus; voor het overige was Mentor een vleezige Neger , met likteekens op de billen; hij had eene heldere stem.

naar boven