Terug naar vorige pagina
Ma Sasa
Al in 1935 werd in Suriname de eerste Surinaamse Werkvrouwenbond opgericht door toedoen van marktvrouw E. Temmes. Haar activistische opstelling zou haar de nodige populariteit opleveren.
De in 1935 opgerichte bond stond onder voorzitterschap van de in 1878 geboren Elisabeth ‘Sasa” Johanna Temmes. De familienaam Temmes werd ten tijde van de emancipatie op plantage Katwijk gegeven en ‘Moesje’ of “Ma Sasa” Temmes was actief als marktvrouw. Ze toonde al op jonge leeftijd haar strijdbaarheid toen ze in een handgemeen terecht kwam, waarbij ze voor haar rol op het politiebureau belande.
In het jaar 1937 werd in Suriname vakbondsleider Louis Doedel door toedoen van gouverneur Kielstra opgenomen in ’s Lands Psychiatrische Inrichting. In datzelfde jaar werd er de “communistische” SSDV opgericht, de Surinaamse Sociaal Democratische Vrouwenbond, met als voorzitter E. Temmes en als andere bestuursleden ten tijde van de oprichting M. Moesel, G. Zinhagel, Ph. Duurvoort, B. Alcott, M. Condorf en E. Jordan. Ze vertegenwoordigden behalve marktvrouwen ook arbeidsters in winkels en fabrieken, schelpendraagsters en wasvrouwen.
Een van de wensen van de SSDV was het in Suriname organiseren van een Vrouwenvredesgang, een jaarlijkse betoging op de Volkenbondsdag met het doel vrede tussen volken en mensen onderling te bevorderen. Hoewel de vredesgang niet in Suriname werd georganiseerd werd er in 1939 wel een manifest uitgebracht voor de economische instandhouding van het gezin en tegen materieel en moreel verval.
Bij de oprichting van de bond werd uitdrukkelijk aangegeven dat er zou worden gehandeld in navolging van de strijd die in Nederland werd opgepakt ‘tegen oorlog en fascisme’ en voor ‘vrijheid en welvaart’’. De bond zou in het jaar daarop steun betuigen aan de kandidatuur van Grace Schneiders-Howard bij de Statenverkiezingen. Zij zou het eerste vrouwelijke Statenlid in Suriname worden.
De geformuleerde doelstelling bij de oprichting is een teken dat er vanuit Suriname contacten waren met Nederland, waar de Bond van Surinaamse Arbeiders in Nederland reeds in 1935 haar stem liet horen in het blad de Tribune. Die Bond stipte daarbij een aantal belangrijke kwesties aan, waaronder De Jodenvervolging in Duitsland, De moord op communist Fiete Schulze in Duitsland, De Japanse opmars in Noord-China en de armoedebestrijding in Suriname
De SSDV was een van de bonden die door Wim Bos Verschuur in 1941 werd opgenomen in de Surinaamse moederbond. Het moet een doorn in het oog van Kielstra geweest zijn. Na de oorlog zou in 1950 Prins Bernard een bezoek brengen aan Suriname. Hij besloot zijn bezoek met het bijwonen van een groot feest op de markt dat werd georganiseerd door Ma Sasa en Anton Lont.
In 1951 werden bij een bijeenkomst van de SSDV sprekers van de NPS uitgenodigd. Op 1 mei 1959 zou de toenmalige voorzitter van de moederbond, Johan Pengel, Sasa Temmes, Pa Juriaans en Gravenberg voor hun werk huldigen met de hoogste onderscheiding van de Moederbond, een gouden medaille tijdens een massameeting in theater Bellevue in aanwezigheid van Ensberg en Essed.
Auteur: Nico Eigenhuis