Leliëndaal

Vorige pagina

Leliëndaal was een koffieplantage aan de Commewijnerivier in het district Commewijne in Suriname. De grond voor de plantage werd in 1744 uitgegeven aan Anna Brians. De vestiging van de EBG aldaar kent een lange historie.

Op plantage Leliëndaal stichtte de EBG in 1778 een plantagekerk. In 1846 schonk Alexander Macintosh van zijn bezit in Commewijne, Belwaarde en Leliëndaal, vier hectare aan de Evangelische Broeder Gemeente. De familie Mackintosh uit Inverness-shire Schotland was reeds sinds 1686 actief in Commewijne.

In 1848 verplaatsten de broeders een winkel uit de stad naar Leliëndaal en richtten het in tot woon- en vergadergebouw. Vanuit dit centrum werden 10 plantages bezocht. Na de emancipatie schakelde Leliëndaal over op contractarbeid.

De gekerstende ex-slaven trokken weg van de plantages en gingen vooral in de stad wonen. Hun plaats op de plantages werd ingenomen door Aziatische contractanten. Vanwege taalproblemen en cultuurverschillen kreeg de EBGS aanvankelijk nauwelijks contact met deze groep. In 1890 werd daarom Leliëndaal opgeheven als hoofdvestiging.

  Auteur: Nico Eigenhuis

De brief aan de Koningin

Vorige pagina

Wim Bos Verschuur had alle argumenten voor het afzetten van de autoritaire gouverneur Kielstra voor Koningin Wilhelmina op een rijtje gezet. Hij legde ze vast in een petitie om bij haar laten bezorgen.

Op zondag 6 december 1942 verklaarde Koningin Wilhelmina op Radio Oranje dat ‘vernieuwing nodig is in den staatkundigen bouw van het Rijk’. En hoewel Wilhelmina benadrukte niet op de zaken vooruit te willen lopen, sprak zij niettemin van een toekomstig ‘Rijksverband, waarin Nederland, Indonesië, Suriname en Curaçao tezamen deel zullen hebben, terwijl zij ieder op zichzelf de eigen inwendige aangelegenheden in zelfstandigheid […] zullen behartigen’.

Gedachte erachter was om de gekoloniseerde gebieden binnen het Koninkrijksverband te houden. Het zou slechts ten dele lukken. Enkele jaren later zou Indonesië’ zich bij monde van Soekarno onafhankelijk verklaren.

De Nederlandse bezittingen in de Caraïben kregen met de ondertekening van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden in 1954 inderdaad een formeel zelfstandige positie binnen het Koninkrijk.

Op 13 december werd in het Bellevue-theater te Paramaribo de grondslag gelegd voor de Unie van Suriname: een gematigd nationalistische beweging, waarvan de afkorting ‘US’ de Hollanders moest herinneren aan hun totale militaire en economische afhankelijkheid van de Verenigde Staten van Amerika, de USA.

In juli 1943 verwoorde Bos Verschuur zijn ongenoegen over gouverneur Kielstra in een petitie met het verzoek Kielstra te laten vervangen. Deze zou na ondertekening door Grace Schneiders-Howard moeten worden bezorgd bij Koningin Wilhelmina.

Het bestaan van deze petitie lekte uit en zou leiden tot het interneren van Bos Verschuur. De brief aan de Koningin werd nimmer verstuurd.

Auteur: Nico Eigenhuis

De verzonken stad

Vorige pagina

Van de ooit prominente Rotterdamse aanwezigheid in Suriname zijn de sporen inmiddels uitgewist. Dat vraagt om een kleine reconstructie.

De Rotterdamse WIC ging op in een samenwerkingsverband met Delft en Dordrecht in de WIC kamer van de Maas. In de Rotterdamse WIC -die was gevestigd aan de Nieuwe Haven- speelde de familie Du Bois een grote rol.

Hugo du Bois (1680-1740) trad in 1730 als bewindhebber bij de WIC aan, maar deed in 1734 afstand ten behoeve van zijn zoon Franco Daniël. Toen deze in 1740 op vrij jonge leeftijd stierf nam Hugo’s andere zoon, Abraham Adriaan, diens WIC zetel over. In 1742 maakte hij de overstap naar de VOC.

Rond 1820 werd op De Punt van het district Nickerie de hoofdstad Nieuw-Rotterdam gevestigd. In die periode was het gebied zeer belangrijk omdat tijdens het Britse tussenbestuur de plantages van de Engelsen en de Schotten naar Nickerie en Coronie werden verlegd. Nieuw-Rotterdam was gebouwd aan twee loodrechte straten, waaronder de Kerkstraat, die liep van zuid naar noord en eindigde met de toren van de kerk.

De gemeenteraadsleden hadden meerdere huizen, er was een versterkte militaire post en er waren kazernes. Een prominente bewoner van Nieuw-Rotterdam was Anthony Desse (1807-1868). Hij was eerst militair en werd daarna een machtige plantagehouder. De plantages Leasowes, Sarah, Paradise en Catharina Sophia waren zijn eigendom. De bekende Surinaamse familienaam Essed bevat een verwijzing naar Desse.

Nieuw-Rotterdam lag op een ongelukkige plek, waardoor de zee het weer zou overnemen. De eerste stormvloed kwam in 1866. In 1875 kwam er nog een, die het einde van Nieuw-Rotterdam inluidde. Het stadje werd omstreeks deze tijd door de zee verzwolgen.

Auteur: Nico Eigenhuis

Vorige pagina

Mussert had voor en tijdens de tweede wereldoorlog het nodige te stellen met Suriname en de Surinamers. Nadat de Amerikanen zich in november 1941 in Suriname vestigden verspreide hij zijn posters met de tekst Nu verraden en verkwanseld.

In 1938 ontvouwde Mussert zijn Guyanaplan, dat voorzag in een Joods reservaat in Suriname , het ‘Joodsch Nationaal Tehuis’. Een jaar later verscheen van Lou Lichtveld (Albert Helman) het boek Millioenen-leed, in opdracht van het Comité voor Bijzondere Joodse Belangen.

In 1941 zijn Surinamers bij verschillende verzetsactiviteiten betrokken, zoals daar zijn: de Joodse Surinamer Hugo Pos die in Paramaribo oproept de wapens op te pakken; de betrokkenheid van de Surinaamse jood Abraham Fernandes bij sabotageacties en het mede organiseren van de februari-staking in 1941 door Charles Desire Lu a si. Mussert zou dan ook tijdens de oorlog tot de uitspraak zijn gekomen om alle Surinamers op een Waddeneiland te zetten.

Naar aanleiding van de komst van Amerikaanse troepen naar Suriname in november 1941 ter bescherming van de de bauxietmijnen trok de NSB fel van leer. De NSB sprak van roof en startte een nieuwe propagandacampagne met als tekst op de affiche “Nu verraden en verkwanseld”. Het affiche werd in drie verschillende formaten in omloop gebracht.

Een identieke afbeelding, met op de achterzijde de oproep Mussert in zijn “kruistocht tegen dit onrecht” te steunen, werd als strooibiljet in een ongekend hoge oplage van ruim twee miljoen exemplaren huis aan huis verspreid door de PTT.

De actie werd ondersteund door een tien minuten durende film die ruim een maand lang verplicht in alle bioscopen moest worden vertoond.

  Auteur: Nico Eigenhuis
———————————————————————————————

Youtube

Na de bevrijding volgt de afrekening met landverraders. NSB’ers worden opgepakt, onder wie de leider Anton Mussert.

[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=hxVOthJj5b0[/embedyt]