Saza’s verhaal

Saza’s verhaal, wederom aandacht voor Louise Yda

De Surinaamse Louise Yda vertegenwoordigde onder de naam “Saza” de West tijdens de in Den haag gehouden Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid 1898. Het was precies 15 jaar nadat tijdens de Wereldtentoonstelling in Amsterdam groepen Surinamers tentoon werden gesteld.

Louise Francis Yda (1858-1930) kwam naar Nederland nadat de rubriek-commissie had geconcludeerde dat het niet onaardig zou zijn een echt Surinaamse vrouw te doen overkomen die ter plaatse typisch Surinaamse producten kon verkopen.

Louise, ook wel Louisa Francis Yda was kort na haar geboorte samen met haar in 1838 geboren moeder Johanna Frederica in Suriname in 1858 gemanumitteerd door “J.C. de Normandie ’s Jacob voor den vrijdom”, de kolonel J.C. de Normandie (1803-1875) die als commandant der troepen in Suriname fungeerde en in 1862 met pensioen zou gaan.

Ze zou in Den Haag worden begeleid door Elise Haighton, die van 1885-1892 in Suriname aan de ULO onderwijs had gegeven, en haar in bescherming moest nemen tegen al te betuttelende medeorganisatoren.

Saza was een zelfbewuste Surinaamse die Holland al vaker had bezocht en daardoor wist wat ze kon verwachten. Tijdens de tentoonstelling werd ze met het nodige onbegrip geconfronteerd door een deel van het publiek dat in haar Koto typisch Indiaanse klederdracht meende te herkennen en haar verschijning ridiculiseerde. Ook dachten ze dat ze geen Nederlands zou verstaan, laat staan spreken.

Saza liet ze waar nodig in de waan, en was zich heel bewust van haar plaats in de tentoonstelling. Ze vond zich niet beklagenswaardig en maakte van de gelegenheid gebruik om haar typisch Surinaamse waren aan de man te brengen. Ze kon hierbij een mooie prijs rekenen en had achteraf alleen spijt dat ze niet een grotere voorraad had meegebracht.

Tijdens de tentoonstelling kreeg ze te maken met hoog bezoek toen ook de koningin de tentoonstelling bezocht. Hare majesteit nam haar tijd voor de West Indische stand, begroette Saza hierbij minzaam en bewonderde de door Saza gedragen fraaie koto die nog van haar grootmoeder Henriette was geweest.

  Auteur: Nico Eigenhuis