Rembrandt en de moren
Rembrandt en de moren
 |  Vorige pagina |
In het Haagse Mauritshuis hangt het schilderij Twee moren dat Rembrandt van Rijn in 1661 schilderde. Het vestigt de aandacht op de aanwezigheid van zwarten in de kunst en in Nederland.
In de 17de eeuw werden Afrikaanse mannen – toen moren genoemd – nauwelijks afgebeeld. En als dat wel gebeurde, dan was dat vooral als bedienden op portretten. Maar Rembrandt schilderde ze als zelfstandig onderwerp.
Rembrandt schilderde de mannen in heel dunne lagen verf. Hun hoofden werkte hij gedetailleerd uit, net als de witte omslagdoek, maar veel andere delen duidde hij schetsmatig aan. Waarschijnlijk was Rembrandt vooral geïnteresseerd in de exotische koppen en hoe hij die met een heel beperkt palet kon weergeven. Lang werd aangenomen dat Rembrandt het nooit had afgemaakt.
Volgens hoofdconservator Quentin Buvelot van het Mauritshuis in Den Haag, dat het schilderij bezit, zijn er echter voldoende bewijzen voor de vaststelling dat het schilderij gewoon klaar was.
De Nieuwe Kerk presenteerde in de zomer van 2008 een ontdekkingsreis door de kunstgeschiedenis. Voor het eerst werd aandacht besteed aan de aantrekkelijkheid van de zwarte mens in de kunst van de Nederlanden.
Vele grote meesters blijken zwarte mensen te hebben verbeeld. De fascinatie voor de zwarte mens wordt in circa 135 schilderijen, tekeningen en manuscripten uit binnen- en buitenlandse collecties geïllustreerd. Black is beautiful toont onder andere een bijzondere olieverfstudie van Rubens, een intieme tekening en ets van Rembrandt, schilderijen van Jordaens, Mostaert, Breitner, Jan Sluijters, Karel Appel en Marlene Dumas, én prachtig verluchte manuscripten uit de late middeleeuwen zoals het beroemde Van Maerlant-handschrift.
Op het Kampje resp. het Elieserpad in Ouderkerk aan de Amstel staat het kunstwerk Elieser van Erwin de Vries. Elieser was een man van Afrikaanse oorsprong die in 1610 als slaaf naar Nederland kwam en er overleed in 1629. Zijn graf is op begraafplaats Beth Haim.
Elieser wordt jaarlijks herdacht door zowel de Surinaamse als de Joodse gemeenschap. Stichting Opo Kondreman organiseert dan – in het kader van de herdenking van de afschaffing van de slavernij in Suriname en op de Antillen 150 jaar geleden – een boottocht vanaf Amsterdam.
Het beeld van Elieser is in 2013 gemaakt door Erwin de Vries. Hij staat symbool voor de zwarten die veelal als bedienden in Nederland terecht kwamen.
Auteur: Nico Eigenhuis 