Lelydorp

[ad_1]

VESTIGINGSPLAATS LELYDORP, DEEL 1.
Lelydorp, hoofdplaats van district Wanica, heette lang geleden Koffiedjompo. Deze naam is nog terug te vinden op bijgaande foto van 28 maart 1905, gemaakt ter gelegenheid van de opening van station Kofiedjompo aan de Lawa-spoorlijn. (n.b. de naam Koffiedjompo wordt op vele manieren gespeld).
Over de herkomst van de naam Koffiedjompo vermeldt het Koloniaal nieuws- en advertentieblad Suriname op 31 maart 1905:
“De herkomst van den naam Koffiedjompo te voren door slechts weinigen gekend, doch nu op aller lippen, zal zeker velen, met ons, geïntrigeerd hebben. Langen tijd hebben wij vergeefs gezocht tot eindelijk bij gelegenheid van den proefrit, ons van geachte zijde een zeer aannemelijke verklaring werd gegeven. Deze namenlijk: In den slaventijd liep een slaaf, Koffie genaamd, van zijnen meester weg. Na ijverig patrouilleren werd hij eindelijk aan den overkant van een uitgestrekte zwamp ontdekt en gevangen. Toen men hem vroeg : ‘Koffie, hoe ben je de zwamp overgegaan ?’ antwoordde hij : ‘Mi djompo’, ik ben er over gesprongen. Ironisch werd toen naar dezen wonderbaarlijken sprong, de plaats voortaan aangeduid met Koffiedjompo Koffie heeft er gesprongen.”
Er zijn ook versies van dit verhaal waarbij Koffie niet gepakt wordt en voorgoed naar de vrijheid springt.
Kort na de opening van station Kofiedjompo werd bij Gouvernementsbesluit bepaald dat de plaats voortaan Lelydorp zou heten, ter ere van Gouverneur Lely. Deze was de stuwende kracht achter de aanleg van de Lawaspoorweg. Met het wijzigen van de naam besloot het Gouvernement ook dat Lelydorp voortaan een vestigingsplaats voor Javanen zou zijn. Zoals bekend, kregen ex-contractarbeiders na het uitdienen van hun vijf jaren contact, landbouwpercelen aangeboden. Om de vestiging tot een succes te maken, schakelde het Gouvernement al vlug een ervaren Javaans contractarbeider in. Dit was Bapak Kartomodjo, in 1904 uit Java gekomen om in Suriname aan de Lawaspoorweg te werken. Al gauw was hij hierbij opgevallen door zijn goede werklust en leiderscapaciteiten. In een krantenartikel bij zijn pensionering in 1932 wordt teruggekeken op zijn loopbaan.
“Den eersten januari 1932 vierde Hoofdman Kartomodjo in alle stilte zijn zilveren ambtsjubileum als Javaansche opziener op de vestigingsplaats Lelydorp. Onder een transport van ongeveer 73 koppen is hij destijds ten behoeve van de aanleg van de koloniale spoorwegen in Suriname aangekomen. Van dit transport zijn alleen Kartomodjo en een Javaansche tolk, Mardjo, in Suriname gebleven. Onder verschillende ingenieurs heeft hij langs de spoorlijn gewerkt en nadien kwam hij op de werkplaats Beekhuizen. Aldaar tewerkgesteld, werd hij opgeroepen om op het Immigratie Departement te verschijnen. De toenmalige Agent Generaal, de Heer van Drimmelen, sprak hem aan en onder overlegging van verschillende getuigschriften uit Ned. Indië, stelde Zijn H. EdelGestrenge aan Kartomadjo de vraag of hij gaarne op het Immigratie Departement zou willen werken. Op den eersten Januari 1907 is hij bij Gouvernements Resolutie aangesteld als Javaansche opziener en onder zijne werkzaamheden moest hij ook de van contract vrijgekomen Javanen, die in de stad rond zwierven, opsporen om kolonisten te worden. Bekend met de terreinen langs de spoorbaan had Kartomodjo veel liefde voor de vestigingsplaats Koffiedjompo! In dien tijd was er veel vertier en geld van de spoorwegen in omloop. De eerste zes kolonisten vestigden zich aan den Javaanse weg langs de spoorbaan. De Javaansche bevolking groeide langzaam aan. Naarmate de Creoolen en Br. Indiërs de perceelen verlieten, vestigden de Javanen zich op de verlaten perceelen. Thans is Lelydorp een bloeiende vestigingsplaats van Javaansche kolonisten geworden. Hun aantal kan op drie duizend worden geschat. Kartomodjo heeft gedurende deze vijfentwintig jaren veel gezien, en onder verschillende chefs gediend. In samenwerking met het Bestuur, heeft deze eenvoudige man veel gedaan voor de kolonie en het is voor een groot deel aan hem te danken dat de vestigingsplaats Lelydorp geworden is, wat zij thans is, namelijk op weg is nummer één te blijven in haar soort.”
Verzuimd te melden in bovenstaand artikel werd nog dat Kartomodjo in 1924 voor zijn verdiensten een koninklijke onderscheiding ontving. Hij was één van de eerste Javanen die een dergelijke eer ten deel viel!

Jacob van der Burg.

[ad_2]
Plantage Jaglust
  Auteur: Jacob van der Burg