Jan Wandelaar

Jan Wandelaar

Naast de Merians (  Matttheaus en Sibylla Merian) waren er begin 18e eeuw in Amsterdam nog meer graveurs actief die het beeld van de West en de Oost bepaalden, zoals o.a. Joseph Mulder en Bernard Picart. Graveur Jan Wandelaar was verantwoordelijk k voor de omslag van de Hortus Cliffortianus ,

Jan Wandelaar (1690- 1759) was een Nederlands kunstschilder, graveur en etser. Hij was een leerling van Johannes Jacobsz. Folkema , Willem van der Gouwen en Gerard de Lairesse. Zelf werd hij de leermeester van Pieter Lyonet en Abraham Delfos.

Naar originelen door Claude Aubriet graveerde hij in 1727 afbeeldingen in Sébastien Vaillant Botanicon Parisiense. Belangrijk zijn de specifieke anatomische illustraties die hij in 1737 maakte voor Frederik Ruysch’s Opera omnia Anatomico-medico-chirurgica huc Usque Edita en in 1747 voor de Tabulae sceleti et corporis humani musculorum van Bernhard Siegfried Albinus maakte.

In 1727 ontwierp hij ook de voorzijde van Linnaeus “Hortus Cliffortianus” en leverde een aantal tekeningen voor de 36 daarin opgenomen en gegraveerde platen van hem. Jan Wandelaar schreef ook als verklaring bij de frontispies :

De gravure toont Moeder Aarde, gezeten op een leeuw en een leeuwin, de sleutels tot de tuin in haar hand. Aan haar voeten staat een pot met Cliffortia ilicifolia en er ligt een plattegrond van de tuin van de Hartekamp.

Links biedt een afrikaanse haar een Aloe uit Afrika aan. Een Arabische vrouw, met tulband, brengt haar een plant van de Coffea arabica uit Azië en een gevederde indiaanse biedt Hernandia, uit Amerika, aan.

Op een hoog voetstuk staat een buste die mogelijk George Clifford voorstelt, Aan de rechterzijde is een bananenplant in bloei te zien, en een jonge god Apollo, met het hoofd van Linnaeus, die in zijn linkerhand licht brengt en met zijn rechterhand de sluiers der duisternis (onwetendheid) afwerpt van de godin.

Met zijn voeten vertrapt hij de draak der onwaarheid, een verwijzing naar de nagemaakte Hydra in Hamburg die hij op zijn reis naar Holland als bedrog had ontmaskerd.

De laatste werken van Jan Wandelaar bestaan uit getekende portretten van de Amsterdamse burgemeester, die door Jacob Houbraken werden gegraveerd.

  Auteur: Nico Eigenhuis