Vertrek Kielstra naar Suriname

Kielstra’s poging van de West de Oost te maken

Gouverneur Kielstra probeerde van Suriname een soort klein Java te maken. Vanwaar dit vreemde plan, en wat heeft hij uiteindelijk gerealiseerd.

Een schets

Begin 20-ste eeuw was het zeer onrustig in de kolonie. Denk hierbij aan de opstand op Mariënburg, de verijdelde coup van Killinger en het heenzenden van Anton de Kom uit Suriname. Pogingen van onder andere gouverneurs Lely (Lawa-spoorlijn) en Rutgers om hier verandering in te brengen faalden. Johannes Kielstra kwam in 1933 naar Suriname met het plan om de landbouw te hervormen naar een model zoals hij dat uit Nederlands-Indië kende door er gedurende 10 jaar jaarlijks zo’n 10.000 Javanen tewerk te stellen. Dit aantal werd door toedoen van de minister van Kolonien al snel naar beneden bijgesteld tot maximaal 1000 per jaar. Kielstra zorgde vanaf 1936 voor een eigen afvaardiging van de de Javanen (en Hindoestanen) in het parlement, en eigen huwelijks-wetgeving. In de praktijk verbeterde de situatie in Suriname niet, en na protesten in 1937 besloot hij vakbondsleider Louis Doedel op te sluiten in ’s Lands Psychiatrische Inrichting.

Door WO II werd de aanvoer van Javanen na 1939 volledig gestaakt. Het land werd gedurende WOII feitelijk door de Amerikanen overgenomen voor de lokale aluminiumindustrie ten behoeve van de geallieerde luchtvloot, en geheime missies (zie hiervoor o.a. de documentaire Mayday in the West). Kielstra raakte in de clinch met o.a. Bosch Verschuur, Bruma en Huiswoud, die hij liet interneren. Het leverde hem de nodige weerstand op, en in 1944 moest hij het veld ruimen.

Wat merken we nu nog van Kielstra’s inspanningen

Kielstra wilde desa’s opzetten. Er zijn vijf zogenaamde Kielstra dorpen gerealiseerd, waaronder Kampong Baroe en Tamanredjo. Met name het district Commewijne kent door toedoen van Kielstra dan ook zeer veel Javaanse invloeden. .

  Auteur: Nico Eigenhuis