Johannes Charles

Regelmatig kwamen vanuit Suriname –voormalige- tot slaaf gemaakten naar Nederland. Een van ze werd bekend onder de naam Johannes Charles. Hij bouwde in Nederland een nieuw leven op, al was niet iedereen daar gelukkig mee.

Johannes Charles, ook wel Johan Charl (1788-1872) werd geboren in de omgeving van Fort Elmina aan de West-Afrikaanse kust. In 1805 werd hij als slaaf weggevoerd naar Suriname, waar hij werd verkocht aan Johannes Buschman, een koopman te Paramaribo die hem onder de naam Charl inzette als knecht in zijn pakhuis.

De EBG-er Buschman liet hem in 1812 dopen in Paramaribo, waarna hij de naam Johannes Charles kreeg en als vrij man te boek stond. Vanaf 1814 fungeerde hij als lid van de EBG in Suriname en in 1817 werd Johannes Charles meegenomen naar Nederland als bediende van de weduwe Buschman, waar hij als huisknecht fungeerde in het gezin Theodorus Johannes Buschman, eerst in Amsterdam en vervolgens in Rotterdam. Zijn zoontje Gideon –uit zijn relatie met Catharina Charlotte Blijswijk- en andere familieleden bleven achter in Suriname en verkeerden nog steeds in slavernij.

In Nederland trouwde Johannes Charles in 1824 met de Rotterdamse Elisabeth van Eijbergen. Ze woonden na hun huwelijk in Amsterdam en zouden samen 10 kinderen krijgen. Hun bijzondere familiearchief omvat familiefoto's, brieven en andere stukken die bijeengebracht zijn door dr. Robert Charles, emeritus hoogleraar Embryologie aan de universiteit van Amsterdam en een betachterkleinzoon van Johannes Charles.

Zijn “voorkind” Gideon had kennelijk ook les gehad van de EBG. Hij schreef hem in 1848 een verwijtende brief “Zonder U te berispen moet ik U melden dat het mij soms zeer onaangename gedachten veroorzaakt wanneer ik denk dat ik een Vader heb in een ver verwijderd land en dar er dagelijks schepen van Holland naar Suriname gaan zonder het minste van u te vernemen”. Gideon onderhield briefcontact en maakte ten tijde van de emancipatie melding van zijn vrijstelling door toedoen van de heer Cox.

Op de foto: een van de zoons van Johannes Charles in Nederland

Auteur: Nico Eigenhuis