Dede oso – rouwrituelen

Dede oso – rouwrituelen

Dede oso ( letterlijk: doden-sterfhuis en dodenwaken) verwijst naar de ceremonies die aan een sterfhuis verbonden zijn.

Traditioneel duurt een dede oso van de avond voor de begrafenis tot de ochtend erna. Vroeger werd er die nacht bij de nabestaanden in huis geslapen om hen bij te staan en te beschermen tegen de geest van de overledene, de yorka, die zich nog ’tussen twee werelden’ bevindt. De yorka heeft het lichaam verlaten, maar heeft nog geen eindbestemming gevonden.

Tegen het gevaar van besmetting door de yorka, en om die te manen te vertrokken, worden bepaalde gebruiken in acht genomen, zoals het bedekken van afbeeldingen van de overledene en spiegels, en het bedekken van voedsel en drank die aan gasten worden geserveerd.

De yorka wordt gunstig gesteld met voedseloffers. Gedurende een dede oso, worden soms verhalen (Anansitori’s) of anekdotes over de overledene verteld en onder begeleiding van een voorzanger worden rouw- of troostliederen gezongen ( deze oso-singi)

Na de dede oso volgt de wasi dede, begeleid door lijkbewassers en afleggers (djinari), de zogenaamde bemiddelaars tussen leven en dood. Zij dragen zorg voor de dinariwroko, de bewassing: het toonbaar maken en conserveren van het lichaam. Dan wordt het lichaam in de kist gelegd en kan er afscheid worden genomen, begeleid door de dinari, die er onder andere op toezien dat er geen tranen in de kist vallen om besmetting met de yorka te voorkomen.

Tijdens de anitriberi, de begrafenis, wordt de kist gedragen door de dragiman, die soms onder het uitvoeren van danspassen de overledene naar diens laatste rustplaats begeleiden. De danspassen en plotselinge schijnbewegingen moeten voorkomen dat de geest van de overledene hem of haar kan volgen, op de weg naar de laatste rustplaats.

Acht dagen na de begrafenis volgt de aitide, een rouwbijeenkomst die vergelijkbaar is met de dede oso.

Zes weken na het overlijden volgt opnieuw een rouwbijeenkomst, de siksiwiki, opnieuw vergelijkbaar met de dede oso. Het laatste ritueel waarmee de rouwperiode wordt afgesloten, is de puru blaka, waarbij de ziel van de overledene wordt ‘vrijgemaakt’.

Sranan Fosten Taki