Tempati-opstand

Vorige pagina

De Tempati-opstand uit 1757 leidde in 1760 tot een vredesverdrag met de Ndyuka. Het was geen toeval dat de van Jamaica afkomstige Boston Bendt hierbij het voortouw nam.

In 1757 kwamen de slaven bij Tempati massaal in verzet toen de eigenaar van een plantage zijn werkers met geweld wilde overplaatsen naar een suikerplantage in een ander deel van Suriname. Ze voegden zich bij de lokale Marrons, de Ndyuka, en gezamenlijk overvielen ze in 1758 plantage Palmeneribo. Na meerdere onderhandelingsrondes sloten de Ndyuka en de Nederlanders hierna in 1760 vrede.

Adyáko Benti Basiton, ook bekend als Boston Bendt, was als slaaf van Jamaica naar Suriname gedeporteerd. In Suriname onttrok hij zich aan de slavernij en vestigde zich in het woongebied van de marrons. Hij kon lezen en schrijven en wist dat op Jamaica door de marrons ter plaatse in 1738 al vredesverdragen werden afgesloten met de Engelsen. Boston Bendt speelde tijdens en na de overvallen in 1758 een belangrijke rol.

Zijn inbreng was bepalend voor de totstandkoming van het in 1760 afgesloten vredesverdrag. De vrede met de Ndyuka hield voor de overheid in dat ze deze Marrons in het vervolg als bondgenoten beschouwde. Daar stond tegenover dat de Ndyuka voortaan nieuwe vluchtelingen moesten uitleveren.

Twee jaar later, na bemiddeling door de Ndyuka, volgde een soortgelijke vrede met de Saamaka. Een kleine groep marrons, de Matawai, onder de opperhoofden Bekoe en Moesinga, die zich van de Saamaka had afgescheiden, verzette zich nog enkele jaren, maar ook met hen werd uiteindelijk in 1767 vrede gesloten.

Bij het afsluiten van de vrede met de verschillende groepen marrons was het te doen gebruikelijk dat een prominent lid van de gemeenschap als Ostagier of Pantiman (gijzelaar) werd meegenomen naar Paramaribo. Hierdoor werd het de marrons waarmee vrede was overeengekomen lastig gemaakt om afspraken te schenden.

Een bijzondere omstandigheid deed zich voor bij een van ze, Ostagier Quassie (Kwasi) Matewarie. Hij werd in 1829 eigenaar van plantage Abine’s rust aan de Saramaccarivier.

  Auteur: Nico Eigenhuis

Roots ship scene 2016 -youtube

[embedyt]https://www.youtube.com/watch?v=z1uBbANeSqQ[/embedyt]