Casa Blanca
Casa Blanca
Casa Blanca -het witte huis- de directeurswoning te Moengo staat symbool voor het belang van de bauxietwinning aldaar. Het is op een vreemde manier te verbinden aan de stad Casablanca in Marokko.
De plaats Moengo in het begin van de 20e eeuw gesticht, nadat in 1916 de Surinaamsche Bauxiet Maatschappij (SBxM) in het gebied winbare voorraden bauxiet had ontdekt. Aanvankelijk was Moengo alleen via de rivier bereikbaar.
Begin twintigste eeuw werd een weg naar Albina aangelegd, eerst in de vorm van het Struycken-pad, daarna de Weyne-weg. De Cotticariver werd bevaarbaar gemaakt voor zeeschepen die te Moengo de bauxiet kwamen ophalen.
Tijdens de tweede wereldoorlog werd de productie op Moengo tot een maximum opgevoerd, om zo veel mogelijk aluminium te kunnen produceren voor de vliegtuigindustrie van de geallieerden. De hoge werkdruk leidde ertoe dat -ondanks de uitzonderlijke oorlogssituatie- door de arbeiders besloten werd in 1941 en 1942 het werk neer te leggen. Na het uitbreken van de stakingen moeten de toenmalige autoriteiten, en met name gouverneur Kielstra, zich gedwongen hebben gevoeld zo snel mogelijk in te grijpen.
Er werd te Moengo overgegaan op arrestaties en ontslagen, en om de bauxietproductie niet te laten stagneren werden de werkzaamheden overgenomen door de toch al aanwezige Amerikaanse en Nederlandse militairen. Die waren daarin verband met de kans op sabotage van de transportschepen, die ter plekke een lastige draai moesten maken. Ook was er de dreiging van aanvallen door de Duitsers , bijvoorbeeld vanuit de lucht middels een aanval vanuit Frans Guyana waar de loyaliteit net zo verdeeld was als in het thuisland Frankrijk.
Op 15 januari 1943 crashte bij Bakkie een Amerikaans vliegtuig met aan boord 35 personen. Het betrof het ondersteunende team van president Roosevelt, die op weg was naar een conferentie in het Noord-Afrikaanse Casablanca. Tijdens het vliegen over Suriname explodeerde het vliegtuig in de lucht, viel uiteen en stortte neer. Twee identieke C-54-vliegtuigen die slechts een half uur vóór en na dit vliegtuig reisden, zagen afweervuur afkomstig van wat een vijandelijke onderzeeër leek te zijn
Twee maanden later, op 16 maart is er een oproer in Cayenne. Enigszins verdacht is het wel dat de betoging begonnen is bij het consulaat van het land dat zorgen heeft over zijn bauxietwinning, de Verenigde Staten. Met enkele hoge ambtenaren en hun echtgenotes zou de Franse gouverneur Veber onder bescherming van ook Nederlandse militairen, via Paramaribo, naar Puerto Rico verdwijnen. Na diens vertrek komt Jean Alexandre Léon Rapenne aan het bewind in Cayenne. De United States Air Force krijgt van hem toestemming tot de aanleg van Airport Cayenne Rochambeau.
Auteur: Nico Eigenhuis 