Stoelman
Stoelman
Door hun guerrilla-tactieken waren de Marrons van Suriname lastig te bestrijden. Stoelman was in de 18e eeuw de opvolger van Fourgeoud en eerder Creutz. Hun aanpak verschilde nogal.
De eerste bekende marron-bestrijder was Carl Otto Creutz. Hij behoorde tot de bereden brigade, de parderei, die oefende op het voormalige Oranje-plein, het huidige Onafhankelijkheidplein en was de levenspartner van de ‘vrije negerin’ Elisabeth Samson.
Hij trok er verschillende malen op uit op zoek naar Marrons en zorgde voor een doorbraak in de onderhandelingen bij het vredesproces met de Saramaccanen. Een belangrijke uitkomst bij de vredesonderhandelingen was dat er om de vrede te bewaren gijzelaars werden genomen, de zogenaamde pantiman.
Hiernaast werden er observatoren in de vorm van een zogenaamde Postman bij de Marrons geplaatst om eventuele snode plannen vroegtijdig te kunnen signaleren.
De Zwitserse kolonel Fourgeoud was een hardliner die eerst te Berbice de opstand van Cuffy hard hard neergeslagen en vervolgens werd ingezet tegen Boni. Hij zag kans het fort Buku te veroveren, maar Boni en zijn mannen ontsnapten en gingen verder als de Aluku. Friderici, die in 1790 de nieuwe Gouverneur werd, had zelf met kolonel Fourgeoud gestreden en wist hij dat een grotere inzet van het korps Zwarte jagers nodig was.
In zijn opdracht nam kolonel P.S. Stoelman als aanvoerder van de Zwarte Jagers strategisch positie in op het later naar hem genoemde Stoelmanseiland. Hij spande Ndyuka leider Bambi voor zijn kar, gebruikmakend van de inmiddels ontstane spanningen tussen de Ndyuka en Aluku. Bambi ging de strijd aan met Boni en de Aluku, waarbij Boni’s tapu (spirituele bescherming) uiteindelijk op mysterieuze wijze werd verbroken.
In 1793 liet Boni door toedoen van Bambi het leven. Hierna zou Stoelman in 1795 de opdracht krijgen om in Demerary opstandige marrons te bestrijden.
Als dank voor zijn inzet kreeg Creutz een plantage die hij Clevia noemde naar zijn geboortestreek Cleve in Duitsland. Stoelman zou in het bezit komen van het naastgelegen Morgenstond; hij was geen planter en deed er snel afstand van.
Auteur: Nico Eigenhuis 