J.M.J. V. Paramaribo 1949 -II
11.07.49
Woensdag l.l. hebben we onze eerste "sibi boessie" gehad of bosveger. Zo worden de enkele geweldige regenbuien genoemd die we krijgen als afscheid van de regentijd aan de droge of omgekeerd. De regen valt zo dicht dat je maar enkele meters voor je uit kunt zien en de bossen door de harde regenvlagen worden schoongeveegd van dode takkern en rot hout. Vandaar de naam bosveger.
Gewoonlijk is er een licht onweersbuitje aan verbonden gewoonlijk ongevaarlijk voor de kuststreek maar verder het binnenland in niet zo onschuldig. Gewoonlijk krijg je een of twee harde slagen en verder onschuldige zevenklappers.
Bij die laatste bui was maar één slag van betekenis. Maar die bleek latere raak geweest te zijn. De bliksem had de 'Kokkebiako" (neger-engels voor kukeleku) een gehucht van Creoolse landbouwers, een huis in aanbouw getroffen. Drie mannen werden getroffen, één dood, één stom, één een scheve nek. Het huis werd zwart maar brandde niet af.
De dode is een oud-leerling van mij, 30 jaar oud, 'n reus van een vent stevig gebouwd, van het type, 'eet er wel mee, maar blijf op een afstand als hij vecht.'
Zoals u al wel vernomen hebt is de verkiezing voor de 21 statenleden voor ons niet bijster goed uitgevallen. Geen enkele van onze kandidaten heeft het gehaald. De N.P.S. (nationale partij Suriname) behaalde in de stad alle 10 zetels, in de buitendistricten nog 3, de agrarische partij 2 (1 Hindostaan en 1 Javaan) en de vereenigde Hindostaanse partij 6.
Het motto "liever Turks dan paaps" is wel de hoofdoorzaak van de tegenslag voor ons. Het C.A.B. (comité algemeen bestuur) een soort voorlopig ministerie bestaat ook uit leden van de N.P.S, ofwel sympatiseren er mee.
We zullen maar afwachten wat ze zullen uitprakezeren om ons dwars te zitten; want dat brengt het landsbelang natuurlijk ook mee.
In het C.A.B. heeft voor onderwijs en volksgezondheid zitting Lou Lichtveld (Albert Helman) 'n product van onze St.Paulusmulo maar die ons niet meer ziet.
12-08-1949
Het eindexamen is achter de rug met als resultaat 64 van de 69 candidaten geslaagd. Dat is dus een mooi resultaat, 4 daarvan gaan nu et een studiebeurs naar Nederland met de Cottica, één voor middelbaar tekenen, één voor landbouwkundig ingenieur en twee voor de middelbare technische school.
Bij het uitreiken der diploma's was ook onze minister van onderwijs, een oud leerling van de St.Paulusschool groot schrijver, die onder de naam van Albert Helman heel wat boeken geschreven heeft. Jammer dat hij zijn geloof heeft laten varen.
Wat je daar schrijft over kunnen inrukken van ons zal voorlopig nog niet zo'n vaart nemen. De partij die nu aan het bestuur is, zijn onze vrienden niet, zullen ons wel zoveel mogelijk proberen te nekken, maar zijn toch niet zó almachtig.
01-09-1949
Vrijdag 23 September is de vakantie begonnen en zoals wij dat gewoon zijn, zijn we ook maar meteen de retraite ingetuimeld. Het goeie kan maar gedaan zijn. Zo zitten we dus nu in de eenzaamheid, weer heerlijke rust na al dat jachtend werk van de laatste tijd.
Eerst de eindexamens en daarna de overgangsexamens. Voor de eerste keer is er dit jaar hetzelfde toelatingsexamen geweest voor de mulo voor heel Suriname. Er waren maar eventjes 1045 candidaten. Hiervan slaagden er ruim zowaar 540. Onze St. Aloijsius en St.Stephanusschool stonden ver boven aan. Dat wringt de overkant wel een beetje.
De hoofdacte examens zijn voorbij, van de geslaagden zijn de meeste Rooms. Een van onze fraters is ook op geweest en geslaagd.
De jongens zeggen van mij ook al dat ik oud wordt. Zo gauw het grijs aan je haren begin te komen ben je oud hier, kaal geeft niets, maar grijs... Dat komt omdat het echte spul, Neger, Hindostaan, Chinees of Indiaan allemaal diep zwart haar heeft wat niet licht grijs wordt.
Waar we na de vakantie de jeugd moeten bergen weten we nog niet. We zullen aan dertien klassen nog niet genoeg hebben. En toch is de mulo hier duurder dan in Nederland. Alles wil mulo-onderwijs hebben.
Je krijgt dan ook wel eigenaardige dingen b.v.b. Vader is kleermaker: één zoon douane ambtenaar 1e klas, één dochter onderwijzeres, een ander zoon onderwijzer. En de kinderen daarvan gaan weer een trapje hoger. Een ander voorbeeld vader kleermaker, één zoon commissaris van politie, een tweede zoon dokter, Vader politieagent, twee zoon onderwijzer een één dokter.
11-10- '49
Met mijn been gaat het nog uitstekend. Ik begin zo stil aan weer als een gewoon mens te doen. Een vacantietrip mag ik nog niet maken van de dokter. Toch ben ik één keer uitgeweest met onze nieuwe schoolbus die moest worden ingereden.
Van huis uit zijn we naar Uitkijk gereden, daar met het veer overgezet over de Saramaccarivier en toen weer verder naar de Coppenamerivier, 'n tochtje van 95 km, over goede weg. Langs die weg op ongeveer 60 km is men bezig met een nieuwe nederzetting.
Daar willen de Friese boeren komen werken. Een paar families zitten er al en verder staan er enkele grote loodsen met landbouwmachines. Een goede 500 ha grond zijn al ontbost en bouw klaar gemaakt. Het gehele gedoentje dat de naam Vrijburg heeft gekregen moet een goeie 1000 ha groot worden.
Aan die 95 km lange weg naar de Coppenamerivier sluit aan de overzijde van die rivier, een andere weg aan de Coronie, deze is 56 km. De bedoeling is dat bij de Coppnamerivier ook een veer komt, zodat men dan vanuit de stad per auto naar Coronie kan, iets wat vroeger onmogelijk werd geacht.
Die hele weg is door gestraften aangelegd. Bij de strafbepaling door de rechtbank bestaat hier behalve de gevangenisstraf nog de straf met openbare tewerkstelling zoals dat wordt genoemd. Met dat laatste soort gestraften is die weg aangelegd, een goedkopen en nuttige werkkracht. Er zijn maar heel weinig weglopers geweest, ze hadden er goeie kost en verzorging.
Vrijdag 27 October was het 25 jaar geleden, dat fr.Jacobus (die met mij op vakantie was) en ik in Suriname zijn aangekomen. Een hele tijd als je ervoor staat maar als het voorbij is , is het erg kort. Het ergste is maar dat je er zo oud bij wordt.
01-11-49
De eerste schooldag van het nieuwe schooljaar zit er al weer op. Als je een volle maand gerust hebt valt het zwaar om weer te beginnen. We hebben nu in de 1ste muloklas ruim 200 leerlingen in de tweede 120, in de 3e 140, in 4e ruim 60.
Ik heb mijn oude lessen gehouden plus nog rekenen er bij. Dus weer werk genoeg. Maar dat is niet zo erg zolang het kan
02-11-49
We hebben aannemer van Heezewijk uit Best bij ons gehad. Hij is hier bezig met de
bouw van 700 woningen. Dat is dus nog al een aardig karweitje van ongeveer 2 milloen.
Enkele weken geleden ging een Javaan van 60 het bos is in de buurt van zijn huis om hout te kappen. Hij kwam 's avonds niet terug en de volgende dag trokken buurlui en politie erop uit om hem te gaan zoeken. Vijf dagen werd gezocht maar de men werd niet gevonden. Na 14 dagen werd hij toevallig ontdekt door een jager, de man was verdwaald, had 14 dagen lang bijna niet gegeten, was totaal uitgeput.
Weer eens een lesje om voorzichtig te zijn met zomaar lukraak het bos in te lopen. Enkele jaren geleden raakten op die manier een groepje padvinders verloren die pas na drie dagen gevonden werden. Een Indiaanse jongen heeft zo ooit 2 maanden rondgezworven door het bos en werd toen gevonden op nog geen 20 km van zijn dorp. Toch had hij het niet kunnen terug vinden.
18-12-'49
Zondag verdronk hier een jongen van 16 jaar in de rivier. Hij had verlof van zijn moeder om met een kameraad met de fiets naar Leonsberg te gaan, een uurtje buiten de stad. In plaats daarvan ging hij zich opgeven als lid van de zwemclub en begon maar meteen zijn oefening zonder dat de leider of iemand van de andere leden ervan wisten.
Ze kwamen pas tot de ontdekking toen de anderen gingen oefenen en één der jongens op een hand trapte volgens zijn zeggen. De leider ging zelf te water en bracht de jongen boven, nog niet dood, maar hij stierf tijdens het vervoer naar het hospitaal.
Hij had een grote wonde aan zijn kaak, waarschijnlijk is hij bij het springen op een blok hout terecht gekomen en zo hard dat dit zijn leven kostte. Dit is een van de vele slachtoffers die de rivier heeft gevraagd dit jaar.
Een van de schepen van de KNSM de "Doros", 'n boot die ook dikwijls hier is geweest heeft een 500 mijl buiten de Amerik. Kust een ontploffing gehad en is in brand gevlogen. Van de 24 leden van de bemanning zijn er 13 gered, één dood en tot nu toe 10 vermist. Er waren drie Surinamers bij, waarvan twee gered.
De brieven, foto's en anderszins maken deel uit van het familiearchief, dat wij proberen te beheren en inzichtelijk te maken voor de familie en eventueel ander belangstellenden.
In dit verband willen wij u laten meelezen uit de reisverhalen van Heeroom als een bijdrage aan de belevingsgeschiedenis van Suriname.
Jacqueline en Louis Barten-Schakenraad.
© a.barten 2005
|
Naar Voorpagina
Brieven uit Suriname van Frater Octavianus - (Johannes van Wetten) 
terug
naar boven