J.M.J. V. Paramaribo 1949
19.02.49
Wij zijn deze week naar het hospitaal geweest met een man of 12 om ons bloed te laten keuren. Er was een beroep gedaan op het missie personeel om bloedgevers voor de bloedtransfusie. Uitslag: het bloed van de zes fraters uit ons huis was goed op één na.
Het mijne is ook goedgekeurd. Nu moeten we nog voor de dokter verschijnen of we lichamelijk geschikt er voor zijn. Ze pompten ons een flinke borrel af. Het is helemaal pijnloos behalve de kleine prik om een buisje in je arm te krijgen.
Er zijn onder de inlanders maar erg weinig mensen met gezond bloed, zodat de dokters hun toevlucht moeten nemen tot de Nederlanders.
We zitten volop in de regentijd en water als we krijgen. Het is of heel de Oceaan boven ons hoofd wordt leeggegoten. De vorige Zondag hadden we een buis van 's morgens een uur of vier tot 's avonds 10 uur, aan een stuk door. De mensen komen bijna niet naar de kerk toe.
Op regendagen zitten ze op de gewonen school met halve klassen te kijken, dat was natuurlijk erg vervelend. Op de MULO mis je er bijna geen. Dat is natuurlijk ook een prettige kant van de mulo
Terwijl ik hier met open raam zit te pennen loopt de Prins Hendrikstraat, die ik zijn geheel kan overzien leeg in grote haast. Er komt weer een geweldige regenscherm aan zetten. Dat is nu de derde bui al sinds ik mijn brief begonnen ben
In de Kerstweek vertrok van hier frater Raoul. ZE mocht per vliegtuig met vervroegde vacantie omdat zijn Moeder al oud, ziek was. Gisteren kwam er een telegram dat ze overleden is. Hij vertrok hier 's Woendagsmiddags en was Vrijdagsmorgens om half 10 in Amsterdam.
Dat is wat anders dan 3 weken op een boot, maar toch hoop ik de volgende keer weer met de boot te kunnen gaan. Zo'n bootreis doet je goed. Fr.Raoul vertrok hier in 't zwart met winterondergoed aan, transpireerde natuurlijk voor geweld, maar bibberde boven de Atl. Oceaan van de kou., 37 graden onder nul en de verwarming werkte niet in het vliegtuig
Het dievengilde is volop in actie tegenwoordig. De zaken gaan zo vlot voor hen, dat de politie geen tijd heeft op kleinigheden te letten, maar alles moet volstoppen met grootwild. Met de Nieuwjaar hebben ze onze algemene kas ook te pakken gehad. Onze salarissen waren juist binnen.
De huisknecht van het internaat heeft kans gezien met een valse sleutel in de kamer van frater Missieoverste te komen en uit de openstaande brandkas (hij was maar even weg) een behoorlijk bedrag mee te nemen. Een gedeelte is in beslag genomen in geld en een gedeelte in goederen zodat + f 5000 terecht is.
Vorige week kwam een kerel op ons erf. Het was een zware jongen sinds enige tijd uit de gevangenis ontslagen en die nu zijn woonplaats had gezocht onder de kathedraal. Niemand had er ooit iets van gemerkt. Hij had ditmaal een kleine f 100 gestolen bij een Javaan, gewoon overdag. De buurt zette de dief achterna maar deze verdween in het bos.
Het was voor de Javanen zelfs te gortig om hem daar te volgen, maar een politieagent trok op zoek. Na 3 dagen had hij hem te pakken. Hij had moeten lopen, door moerassen moeten lopen en zwemmen om hem te vinden en zo kwam ook uit waar mijnheer gewoonlijk logeerde.
Een paar jongelui reden triomfantelijk de stad door met een splinternieuwe auto. Het geld ervoor, gestolen. Esso verloor in'n half jaar tijd f.1400 aan gestolen gasoline. Een notaris mist 8 ton die zijn boekhouder heeft weten achterover te drukken. Je ziet geld is niet veilig hier.
Intussen is het 19 Februari geworden. Ik werd plotseling ziek, hoge koorts, voor één dag, ruim een week moeten rusten gezond van hart. Alles weer in orde, volop aan 't werk.
19.03.'49
Wij zitten krap in ons personeel. Op onze mulo zijn we met 15 man waarvan 6 fraters en 9 leken. De Aloijsiusschool 3 fraters, 7 leken, waarvan 1 dame. De St.Stephanusschool 2 fraters, 5 leken waarvan 3 dames, St.Jozefschool 3 fraters 6 leken waarvan 3 dames, De St.Leonardusschool, 3 fraters 6 leken waarvan 3 dames en de St.Petrusschool 3 fraters 9 leken waarvan 4 dames. Je ziet dus dat de vrouw hier ook domein begint te winnen.
Bij de heren is weinig animo voor het onderwijzersbaantje ofschoon de salarissen heel wat verbeterd zijn. Er hebben zich zelfs enkele gehuwde dames aangeboden om weer de school in te gaan.
Curacao heeft zijn eerste algemene verkiezing gehad. De Katholieke partij heeft maar tot één zetel kunnen brengen en dat ondanks verbod van Z.H.Exc. de Bisschop om op een andere partij dan de Katholieke te stemmen.
Wij krijgen het hier binnenkort. Wat de uitslag zal zijn? Er zijn verschillende partijen die onder drie grote kunnen samengebracht worden: De P.S.V. (progressieve volkspartij neutraal voor alle in God gelovende) voorzitter Pater Wiedeman, de Hindostanen en Indonesiers en de Nationale partij.
29.03.49
Je bent bang dat ik niet goed ben. Nou ik ben begin Februari een week in de lappenmand geweest en nu in Maart weer een week. Alle twee de keren heb ik een aanval van filaria gehad., een tropische ziekte waaraan + 80% van de bevolking lijdt.
De ziekte wordt veroorzaakt door de steek van een muskiet. Is deze toevallig besmet met filariabacillen dan komen deze door de steek in je bloed en ontwikkelt de filariaworm. Op bepaalde tijden gaat deze een kuiertje maken en verstopt daardoor de lymphvaten. Die verstopping van de lymphvaten bezorgt je hoge koorts.
Bij zo'n aanval blijf je maar rustig een paar weken liggen. De koorts duurt maar een paar dagen. Zo heb ik dus nu weer een rustkuur van een volle week achter de rug en maar pillen geslikt, 19 per dag, 9 om te trachten de filariaworm te doden, dit moet ik nog een week doorzetten 5 penicilinpillen en 5 andere, de kuur met de twee laatste soorten is voorbij.
Die negen zijn Hetrazanpillen een middel dat het Gouvernement met hopen invoert om een algemene oorlog tegen filaria te beginnen. De gevolgen van deze pillen schijnen erg te kunnen zijn. De dokter waarschuwde me van te voren: je zult misschien over moeten geven, moeten braken, uitslag en jeuk krijgen, de geslachtsdelen zullen misschien gaan opzetten, maar ga maar door, dat gaat allemaal weer voorbij.
Van al zijn misschienen is voor mij niets waar geweest alleen een paar keer maagpijn en een paar dagen de klier in de lies opgezet. Ik hoop maar dat het nu voorgoed voorbij is. Zo'n aanval komt helemaal onverwachts.
De laatste keer bijvoorbeeld ben ik 20 Mrt zondagmorgens de hele morgen fit geweest als maar kon. Toen ik na de middagdut opstond was ik niet heel lekker. Ik kreeg bezoek, terwijl wij zaten te praten liep de koorts op. Zo gauw hij weg was ging ik stilletjes koorts opnemen, 38,5. Ik ben toen maar in de emmer gekropen.
De koorts liep nog steeds op. Mijn achterbeen boven de enkel was vuurrood en gloeide als vuur. Nu ben ik weer de hele week naar school geweest maar lopen en staan mag ik voorlopig niet meer dan hard nodig is.
Ik zou er wel graag af zijn maar och een mens moet iets hebben om te ondervinden dat hij mens is. Het vervelendste vind ik het nog voor de school, want je kunt zo maar niet vervangen worden. Niet iedereen kan zomaar frans en duitse les overnemen op de mulo.
Het is bar zoveel water we al gehad hebben deze eerste 3 maanden van het jaar. Zondag, Maandag Dinsdag en Woensdag ongeveer de hele dag door. En het ziet er nog niet naar uit dat de droge tijd gauw zal beginnen
01.04.'49
Ja, je mag gerust op me brommen, dat ik je verjaardag 10 Febr. vergeten heb. Toch waag ik het er nog op om je te feliciteren met je zeventiende verjaardag. Ik wens je er nog heel veel jaren bij. Hoe gaat het met je nieuwe werk? Goed?
Ik heb bij mij heel wat lui zitten van jou soort en leeftijd. En ik moet zeggen er is best mee op te schieten. Er is er een bij van twintig, vier jaar lang in een kamp gezeten bij de Jappen in de Oost, daar soldaat geweest en verschillende mensen moten neerknallen bij het patrouilleren met de Engelsen. Hij komt meestal in soldaten tenue naar school en zijn ransel gebruikt hij als schooltas. Het is een goeie kerel en doet flink zijn best om bij te houden.
Enkele weken geleden hadden we de keet bijna in brand staan. Ineens kwamen we zonder licht te zitten, kortsluiting. Dat komt hier in ons vochtige klimaat nogal eens voor, maar nu kwamen er vlammen achter het schakelbord uit. Vlug was heel de boel losgegooid, zodat er geen contact meer was. Dat voordeel heb je als je je eigen elektriciens in huis hebt.
Binnenkort houdt de neutrale Padvindersvereniging een jamboree voor alle verenigingen rond de Caraïbische zee. Het zal er dus gaan krullen.
Ik heb hier vanaf mijn kamer Zondags gratis uitzicht op het voetballen en hoef er niet voor naar Eindhoven of zo. 's Avonds wordt bij licht gespeeld met een witte bal. Dat gaat uitstekend. Nu is er een knock-out competitie aan de gang, zodat ik twee avonden kan genieten van het spel van Leo Victor, een club van onze sigarenmakers. Die kerels spelen fijn
15.04.49
De Cottica is opkomst en daarom klim ik maar weer in mijn penhouder en tap hem maar weer leeg op dit velletje. Nieuws is er weinig, maar water zoveel te meer. Na een tamelijke 1e Paasdag hebben we een 2e Paasdag gehad waarop het stortregende heeft van 's morgens tot 's avonds.
Een toen waagden het een goede 300 vrouwen naar de vergadering te gaan van P.S.V. (de Progressieve Surinaamse Volkspartij). Binnenkort is er verkiezing voor de Surinaamse volksvertegenwoordiging, waarbij voor de eerste keer de vrouwen mogen meedoen.
Er zijn verschillende partijen, de nationale , de P.S.V., de christelijke en verschillende Hindoestaanse en Javaanse. Eerstdaags is het candidaatstelling en half Mei ongeveer verkiezing. De vraag is nu maar wie de meeste van de 21 plaatsen bezetten kan. Daarom is alles vol over de aanstaande verkiezing.
Onze beste candidaat heeft zich teruggetrokken, een notaris. Die man heeft het notariaat van zijn vader overgenomen ofschoon de zaken niet in orde waren. Er was een reuze tekort maar hij heeft getracht te redden wat te redden was. Het is hem niet gelukt en is nu in staat van faillissement. Voor velen is het een Krach als indertijd met de Hanzebank in Nederland
Toch geniet deze mijnheer nog de achting en het vertrouwen van een groot gedeelte. Er gaan zelfs stemmen op om hem het notariaat te laten behouden want zeggen ze (de geldbeleggers), hij is een harde eerlijke werker en zal zijn uiterste best doen om de geleden schade te herstellen. Wel een zeldzaam geval zoiets
Ik las in de krant dat de verscheping van de soldaten uit de Oost 13 Mei zou beginnen.Ik hoop dat het waar is, dan zal Theo ook voort gauw aan de beurt zijn, De compagnie [-] hier (zal) in Juni vertrekken. Die jongens tellen er ook op weer naar huis te kunnen. [-] Het is goed soort wat we hier hebben, heel veel Brabanders.
Op het ogenblik is een hele ploeg van hen aan het werken aan de zeedijk die 'n half jaartje geleden doorgebroken is. Je kunt die lui er allemaal uitpikken omdat ze bruin gebrand zijn.
20.04.49
Wat is de filariaziekte voor iets. Ze wordt veroorzaakt door de filariaworm. Deze huist in de lymphvaten, gaat zo nu en dan eens kuieren en veroorzaakt dan een verstopping in de lymphvaten. Deze verstopping is erg pijnlijk en geeft hoge koorts.
Dit duurt maar een paar dagen maar er volgt een rustkuur op van een week om je in de war gebrachte corpus weer op gang te brengen. Voor de omgeving is ze ongevaarlijk dat wil zeggen, ze is niet besmettelijk. De ziekte wordt overgebracht door een bepaalde muskiet. Tref je het nu dat zo'n muskiet je steekt, terwijl ze eerst bloed van een filarialijder heeft opgezogen dan ben je erbij.
En zo ongelukkig ben ik nu blijkbaar geweest. Ik ben nummer drie van onze fraters in de 47 jaar dat we hier zijn. Nummer één is zo pas in Nederland gestorven, nummer twee heeft het al 25 jaar lang niet meer gehad en zo hoop ik er stilletjes van af te komen.
Het is een vervelende ziekte omdat je geen dag zeker bent van je eigen. Zo ben je fris en zo lig je voor mirakel. Zo ben ik op Palmzondag fris opgestaan en een paar uur later lag ik al weer op bed voor een hele week.
De eerste twee dagen niet, dan ben ik onder een hoedje te vangen maar daarna kan (ik weer roken) en de eetlust lijdt er dan ook niet onder. Toch gun ik zelfs de duvel zo'n gevalletje niet enkel om die paar dagen.
18.05.49
De eerste algemene verkiezing staat voor de deur. De grote strijd zal gaan tussen de N(ationale) P(artij) S(uriname) en de P(rogressieve) S(urinaamse) V(olkspartij). De eerste zit nu nog op de kussens en is zielsbang voor hun hachje.
De tweede is neutraal met geloof in God als basis. De eerste candidaat op hun lijst is (PSV) Rev. Pater Weidemann, de ziel van de partij, organisator firt class. Ik hoop U later nog wel eens wat ervan te vertellen liefst wat goeds.
22.05.49
Maandag 30 Mei hebben we verkiezing voor de volksvertegenwoordiging. Er moeten op 21 personen gestemd worden en er zijn 68 candidaten, waarvan er 10 voor de stad en 11 voor de buitendistricten gestemd moeten worden. Wat de uitslag zal zijn?
Het zou me niet verwonderen dat er een beetje geknokt zal worden. De twee sterkste partijen N(ationale) P(artij) S(uriname) en de P(rogressieve) S(urinaamse) V(olkspartij)( de laatste is de onze) staan als water en vuur tegenover elkaar.
Er is ook een pater candidaat gesteld en algemeen wordt verwacht dat die er komen zal. Er schijnen heel wat niet katholieken te zijn die hem hebben willen. De tegenpartij raast en tiert tegen hem en het meeste gebeurd nog door een ex-katholiek.
06.06.49
De verkiezingen zijn achter de rug, tamelijk kalm verlopen, maar een paar knokpartijtjes geweest. Tien van onze fraters hebben ook dienst gedaan als stemopnemers in de stembureaux. We hebben nog niet het kiesstelsel zoals in Nederland, het ging er hier om welke personen de meeste stemmen hadden.
Van onze partij is er geen enkele gekozen. Van de 21 gekozenen zijn er 13 van de Nationale Partij Suriname (onze tegenstanders) 6 Hindoestanen en 2 Javanen. De overwinnende partij wilde een reuze optocht houden en daarbij door opschriften en dergelijke de katholieke godsdienst een goed bespotten. De optocht is gehouden maar zonder opschriften.
De uitslag is helemaal anders verlopen dan door wie ook verwacht. Nu zit de tegenpartij met hun succes in hun maag. Er moet een soort ministerie gevormd worden en dat vlot nog niet best. Verschillende die in aanmerking zouden komen wagen er zich niet aan met deze lui in zee te gaan. De verantwoordelijkheid voor het bestuur berust nu helemaal de nationale partij maar heeft onze partij tegenover zich staan om hen op de vingers te kijken.
19.06.49
De enen brief is nog maar amper het zeegat uit of ik moet al weer met de volgende beginnen. Er zijn nu 3 boten kort op elkaar geweest. Eerst de Bonaire, die kreeg op de thuisreis stukken aan de machine, heeft 10 dagen bij Trinidad moeten liggen en vertrok eerst 2 dagen voor de Stuyvesant daar aankwam maar de laatste moest eerst nog naar hier toe, bleef nog 3 dagen hier toe, bleef nog 3 dagen hier, zodat de Bonaire toch nogwel 'n goeie week eerder in A'dam zal zijn. Alle twee de boten hebben een brief voor jullie. En deze gaat met de Cottica mee.
Ik zit hier vanuit mijn kamer al de hele middag vanuit mijn raam naar verschillende voetbalmatchen te kijken. Leo Victor de club van onze sigarenfabriek viert haar 15 jarig bestaan. Vanmorgen zijn de wedstrijden geweest voor de 3e en de 2e klassen van de bond.
Sonny Boy's een club van jongens van onze M.U.L.O. hebben daarbij de eerste prijs in de wacht gesleurd. Na de middag was het kampen voor de 1e klassers. Dat is doorgegaan tot half elf, want ze kunnen ook 's avonds spelen bij kunstlicht. Ze gebruiken dan een witte bal.
De zondvloed die we al van Januari af gehad hebben is gekalmeerd. We hebben zelfs al een paar keer gehad dat er drie hele dagen achter elkaar kwamen die droog waren. We zullen waarachtig nog droge tijd krijgen dit jaar. Als die zolang duurt als de regentijd zullen we heel wat stof te slikken krijgen.
Het is ook nooit goed wat onze Lieve heer doet, hé, wij zouden dat beter kunnen. Och arme wat zouden we gauw in de put zitten.
De brieven, foto's en anderszins maken deel uit van het familiearchief, dat wij proberen te beheren en inzichtelijk te maken voor de familie en eventueel ander belangstellenden.
In dit verband willen wij u laten meelezen uit de reisverhalen van Heeroom als een bijdrage aan de belevingsgeschiedenis van Suriname.
Jacqueline en Louis Barten-Schakenraad.
© a.barten 2005
|
Naar Voorpagina
Brieven uit Suriname van Frater Octavianus - (Johannes van Wetten) 
terug
naar boven