J.M.J. V. Paramaribo 1948
5.7.48
Erg rustig hebben we het niet. Het gaat er fel aan toe tussen openbaar en bijzonder onderwijs. De gelijkstelling is er lang maar de toepassing nog niet. Nu de kwestie onderwijs vastgelegd is in de nieuwe grondwet voor Groot nederland kunnen ze daaraan niet meer tornen. Nu proberen ze maar om het openbaar onderwijs meer leven in te blazen. Dat is hét onderwijs. Ons onderwijs is proselietenmakerij. Onze grootste tegenstanders komen uit eigen kamp, 2 katholieken, die het geloof, uitwendig tenminste, eraan gegeven hebben.
11.7.48
In school gaat het tamelijk goed. Van grote jongens naar kleine overgaan valt niet mee in het begin. Het is maar een klein klasje wat ik heb, 33 jongens en dan nog allemaal van de betere stand. Ze hebben allemaal een zakdoek bij zich en hoeven dus nooit meer buiten om hun neus te gaan blazen. Ze hebben allemaal mooie pakjes aan, sommigen zelfs drie of vier verschillende in de week. Ze allemaal twee of meer broodjes bij zich goed belegd. Alles anders dan op de vroegere school. Enkel moet je voorzichtig zijn als je er een op zijn broek moet geven, want die zijn zo kort dat je goed moet uitkijken of je komt op het blote terecht. Voor mij is het ideaal dat ze goed op tijd komen en weinig thuis blijven. Zo kun je wat met een klas bereiken. Verschillende komen met de auto naar school, wablief. Maar Zondags naar de kerk gaan dat is een ander liedje, zie je. De helft zie je niet. Dat komt veelal dat de ouders zelf veelal heiden zijn. Een ander voordeel is dan onze school in een rustige straat ligt. Je hoort de hele morgen (niets). Een paar minuten van ons af is een protestantse school, maar dat accordeert best.
Tot nu toe is er geen dag voorbij gegaan zonder regen. Het is niet elke dag even erg maar soms zijn er geweldige buien bij, zoals we ze maar zelden hebben
14.8.'48
Morgen en de hele volgende week moet ik ook achter het examentafeltje. Het is namelijk eindexamen voor de leerlingen van de St. Paulus MULO. Ik moet meehelpen voor Duits. Morgen is dat van 8 uur tot kwart over 11, en verder de hele volgende week van 's middags 5 tot 7 uur. Dat wordt dus een drukke week. Ik ben anders zo'n drukte niet meer gewend, nu ik niet meer heb, dan de gewone klas. Dit brengt natuurlijk wel z'n werk mee, elke dag een 90 stuks werk corrigeren. Maar geen grote verantwoordelijkheid, geen allerhande akkefietjes, die het hoofdschap met zich meebrengt.
Vandaag gaan fr. Eusebius en fr. Cornelis weer aan boord. Fr.Engelbertus vertrekt volgende week per vliegtuig naar Curacao, blijft daar een paar dagen en kan dan nog eerder hier zijn dan de twee anderen.
Het feest ter ere van het 50 jarig regeringsjubileum van H.M. de Koningin is in volle voorbereiding. Het is dan tegelijkertijd kermis hier. Deze wordt dit jaar gehouden op een terrein in onze straat. Wij krijgen dan ook het voorrecht 'n mooie versierde straat te krijgen
11.9.48
We hebben een drukke tijd achter de rug. 28 Augustus Zijn de feestelijkheden bij het gouden regeringsjubileum en kroningsfeest. Het is er druk geweest en er is heel wat geld kapot geslagen. Zoals altijd met feesten hier heeft een gedeelte dat te schuw is om te werken moeten zorgen om op een andere manier aan geld te komen. Er is heel wat gestolen de laatste tijd, waarbij enkele diefstallen van f.1000 of meer. De zwaarste jongen zijn echter voor aanvang van de feestelijkheden van de straat afgeveegd.
Zo stilaan beginnen we de vacantie te ruiken. Maar goed ook want het is warm de laatste weken. We hebben nu in de maand September school tot 12 uur. Dan ben je al totaal uitgedroogd.
12.9.'48
Holder de bolder een brief gepend want morgen is de postsluiting. Nu is het avond, morgenvroeg school van kwart voor 8 tot 12 uur dan schiet er dus geen tijd over, want voor 12 uur moeten de brieven gepost zijn. Dat is dus nog kort dag. We hebben reuze feestelijkheden gehad vanaf 28 Aug. tot 11 Sept. met de Zondagen als rust en de afgelopen Donderdag en vrijdag. De rest van de tijd is er elke dag wat te doen geweest. Het begon met een tentoonstelling van industrie en handel. Hier hebben we met de stand van de sigarenfabriek Leo Victor de 1ste prijs behaald. Waarin die bestaat weten we nog niet.
Daarna vee en landbouwtentoonstelling waar wij niet aan meegedaan hebben ofschoon we met onze bananen zeker de eerste prijs hadden gehad. Want die hebben we goeie en lekkere, bakbananen en om uit de hand te eten zoals jullie ze ook kennen. Fietswedstrijd over 80 km. De winnaar maakt de weg in ongeveer 2 1/2 uur, gemiddeld 32 km. per uur op een gewone oude kar, dus geen renfietsje. Hardloopwedstrijd over 10 km, de winnaar deed er 'n half uur en een paar minuten over. Verder atletiek wedstrijden, voetbalwedstrijden tussen Suriname, Curacao en Demerara, 2 gelijk gespeeld en de overige gewonnen, bokswedstrijden, cricketwedstrijden en tenniswedstrijden tussen Suriname, Demerara en Trinidad.
De cricket hebben ze verloren, de rest gewonnen. Verder is het de hele tijd kermis geweest vlak hier bij ons in de buurt. We hebben er van genoten als we te bed lagen. Aan de ingang van onze straat stond een reuze dubbele erepoort, 's avonds verlicht. Ik heb nooit zo'n mooie gezien. En nu moet Gérard niet zeggen:' wa hedde gai nou ok al ooit gezien,' het was werkelijk een juweeltje. We hebben hier nooit stormweer , maar laat nou op een middag 'n stormpje van + 10 minuten heel de zaak tegen de wereld gooien. Op 31 Augustus avonds vuurwerk gehad en op 6 September. De school is rustig doorgegaan behalve op 31 Aug en 6 Sept.
Voor de scholen zijn er ook wedstrijden geweest voor jongens en meisjes, estafetteloop, verspringen, verspringen, hoogspringen voor estafetteloop en verspringen haalden 2 jongensscholen en 1 meisjesschool de 1e prijs. Teken- handwerk en knutselwedstrijd voor de verschillende scholen, hadden wij voor tekenen 1ste een 2e prijs en de 1e prijs voor handwerken. De roomse scholen sloegen dus geen slecht figuur. De tekeningen voor de 1ste en 2e prijs waren werkelijk fijn.
11.10.'48
Zover de zaken nu staan blijf ik aan dezelfde school alleen een hogere klas. Er komt een kleine verandering in de U.L.O. en de M.U.L.O.scholen. Tot nu toe begon de eigenlijke M.U.L.O. met het 3e leerjaar. Dit werd de 1ste klas genoemd en zo ging het hogerop tot en met de 8ste klas. Nu krijgen we een gewone school als onderbouw en daar boven nog 4 jaren M.U.L.O. Voor die vier jaar M.U.L.O. klassen wordt vereist hoofdacte plus twee bijactes. De examens voor de hoofdacte zijn voorbij. Er zijn er een stuk of 8 geslaagd waarvan 5 roomse, voor de onderwijzersacte zijn er tot nu toe nog maar 2 geslaagd van de 25, allebei roomse, voor hulponderwijzeracte slagen er meer. Er zijn ook beurzen beschikbaar gesteld voor lui die de M.U.L.O. af hebben. Ze kunnen daar in Nederland mee verder studeren. Van de 8 die pas gegeven zijn er 6 roomsen en 2 anderen. Waarom zoveel roomse. Deze hebben de meeste aanvragen gedaan. Drie willen voor ingenieur. Ze maken eerst de H.B.S. af of het gymnasium en dan gaan ze naar de universiteit.
Ik heb al een paar keer een soldaat bij me gehad, een zoon van kleermaker uit Deurne. Hij stelt het hier best en is maar wat blij dat hij hier is, liever dan in de Oost. Er zijn op het ogenblik heel wat Brabanders hier, een paar ook uit Helmond en ook uit Eindhoven. Elke Zondag is er een heel stel in onze parochiekerk. En je mag ze zien hoor.
Ofschoon we officieel in de droge tijd zitten regent het elke dag, één of meer malse buien.
12.10.'48
We hebben op het ogenblik drie kopstukken van de arbeidersbeweging uit Nederland hier. Ze zijn gekomen op verzoek van het bestuur om de verschillende vakverenigingen goed op poten te zetten. Of ze dat lukken zal is de grote vraag. Zo gauw er geld aan te pas komt .............
13.10.'48
De jubileumfeesten zijn reusachtig gevierd. Suriname is er heel door in de war geraakt. In de gewone doen is het hier ' afbreken niet opbouwen',. Met de feesten is het opbouwen geweest en tot nu toe niet afbreken. Alles staat er nog. De kleine jeugd van overdag en de grote jeugd van de avond en nacht zijn zo stilaan bezig opruiming te houden, zodat toch eerlang alle uiterlijke schijn van de feesterij verdwenen zal zijn. We hebben op het ogenblik een nederlands garnizoen van dienstplichtige soldaten, dus geen K.N.I.L. mensen of vrijwilligers.
31.10 '48
Na 24 jaar in het St.Alfonsiushuis te hebben gewoond hebben ze de oude boom nog overgeplant naar het St.Paulushuis in de stad. Ik ben met loden benen uit mijn oude 'home'weggegaan, waaraan ik werkelijk gehecht was. Ik was er tamelijk zeker van dat ik zou kunnen blijven. Maar nu is het tenlaatste toch nog zo gedraaid dat ik verplaatst werd naar de St.Paulus M.U.L.O.
Daar heb ik de franse en duitse lessen gekregen in klas 2. De St.Paulus M.U.L.O. is ruim 1000 leerlingen groot, waarvan de eerste 6 klassen de gewone school vormen met er boven op nog 4 muloklassen. De gewone school is in tweeën gesplitst in een St.Paulus en St.Stafanusschool, (daar stond ik voor de vacantie).
De 4 mulojaren heeft 13 klassen, 2 eerste klassen, 4 stuks 2e klassen 3 derde klassen en 2 vierde klassen. Ik geef 24 lessen, 12 franse en 12 duitse in de 4 tweede klassen, samen 140 leerlingen. Dat geeft me dus per week 280 schriften nazien. Bovendien heb ik nog 5 godsdienstlessen.In het geheel heb ik 24 x driekwartier= 72 kwartier = 18 uur + 2 1/2 uur = 20 1/2 uur les per week, altijd door praten. Dat zal dus wel kruim kosten.
Het is weer een heel nieuw werk. Het eerste jaar zal vooral zwaar zijn. Het ergste is dat de leeftijdsgrens (58) voor pensioen is opgeheven. Anders kon ik zeggen nog 5 jaartjes en dan kan ik gaan rusten. Maar dat is nu verkeken. Ik krijg nu bijna dubbel zoveel salaris als eerst, maar daar heb je persoonlijk weinig aan. Efin, de oversten hebben beslist en dan zeggen we maar amen.
04.12.48
Zo rondtrekkend koopman spelen, van de ene klas naar de andere is toch weer wat anders dan een vaste klas. De jongens zijn zo tussen hangen en wurgen, te groot voor kleine jongen en te klein voor grote jongen.
De kleur varieert sterk van diep zwart tot de rozige Hollandse. Het chinese element is zeer sterk vertegenwoordigd, het Hindostaanse eveneens en typisch is welk dat deze twee over het algemeen het hardste werken. Dit jaar hadden we de eerste Javaan op het eindexamen. We hebben er nog twee in klas II mijn afdeling.
Suriname heeft een zogenaamde geneeskundige school. Die deze doorlopen hebben met succes mogen officieel als dokter optreden. De opleiding is goed. De meeste van die lui gaan na elke jaren praktijk naar een Nederlandse universiteit om daar zogenaamd te artsen. De gewone studietijd aan de universiteit is nog twee jaar, maar sommige doen het in korter tijd, zoals vorig jaar eentje in 2 maanden.
Elk jaar is er vergelijkend examen voor de afgestudeerden van de respectieve mulo's. Onze school slaat daar geen slecht figuur. Dit jaar waren er 30 plaatsen, 15 lui van onze school deden mee, 11 slaagden er van.
Onder de 30 geslaagden bezetten onze jongens de 3e, 4e, 5e, 6e, 7e , 8e, 11e, 12e, 13e, 14e, en 15e plaats. De twee eerste plaatsen waren voor lui die het Nederlands diploma 5 jarige H.B.S. hadden. Dat eeuwige succes zet bij een bepaald gedeelte slecht bloed natuurlijk. Maar 'wij werken maar voort en zingen ons lied'.
05.12 .48
Je mag niet ziek worden op onze school. Je gooit dan het hele werk in elkaar. Ieder heeft zijn eigen lessen en die kan een ander zo maar niet overnemen. Ik zou bijvoorbeeld geen wiskunde kunnen geven, maar de wiskundeman zal het wel laten om mijn franse of duitse lessen over te nemen.
We zitten weer aan de vooravond van St. Nicolaas. Dat doet me weer terugdenken aan het vorig jaar. Sint Nicolaas is hier niets. Het feest mist al het prettige huiselijke wat er in Holland aan verbonden is.
Wat vliegt de tijd toch vlug. De acht jaren zullen weer om zijn eer we er erg in hebben. Jammer dat we zelf ook zo vlug oud worden. Over enkele weken heb ik er al 53 op mijn jas zitten. Meer als de helft zit er dus al op.
Ik ben hier aan het wandelen geslagen. Ik heb het in geen jaren meer gedaan, maar hier zitten we zo overal ingesloten dat je blij bent weer eens uit de kooi te kunnen en een beetje buiten kunt rondfladderen. In het vroegere huis kon je op eigen terrein genoeg lopen. Nu trek ik er elke Zaterdagmiddag op uit met een compagnon. Zondags ga ik nog altijd meezingen op het koor van de Bonefaciuskerk, zodat ik toch nog elke week in mijn oude stal terugkom.
De brieven, foto's en anderszins maken deel uit van het familiearchief, dat wij proberen te beheren en inzichtelijk te maken voor de familie en eventueel ander belangstellenden.
In dit verband willen wij u laten meelezen uit de reisverhalen van Heeroom als een bijdrage aan de belevingsgeschiedenis van Suriname.
Jacqueline en Louis Barten-Schakenraad.
© a.barten 2005
|
Naar Voorpagina
Brieven uit Suriname van Frater Octavianus - (Johannes van Wetten) 
terug
naar boven