De betere Surinaamse boekenplank
Nazaten van slaven kunnen zich er nog steeds hevig over opwinden. Bij de afschaffing van de slavernij in de Nederlandse koloniën op 1 juli 1863 kregen niet zij 'als slachtoffers van het systeem' maar hun eigenaren een schadevergoeding van de Nederlandse overheid: f 300,- per vrijgemaakte slaaf, voor de Nederlandse overheid een begrotingspost van zo'n tien miljoen gulden. De Algemene Rekenkamer in Nederland heeft die uitgavenpost indertijd nauwgezet gecontroleerd en daardoor kwamen er veel gegevens over de Surinaamse slaven en hun eigenaren in het Archief van de Algemene Rekenkamer terecht.
Hoewel het in 1848 al duidelijk was dat de slavernij zou worden afgeschaft, zou het nog tot 1862 duren voordat de wet die een en ander moest regelen door het Nederlandse parlement werd aangenomen. Het belangrijkste twistpunt al die jaren was een compensatieregeling voor de eigenaren van de slaven.
De 'Wet op de Opheffing van de Slavernij' van 8 augustus 1862 bepaalde dat binnen dertig dagen na afkondiging van de wet in de kolonie de slaveneigenaren borderellen (lijsten) moesten invullen met de namen van de slaven die zij bezaten, waar deze werkten, wat hun leeftijd was en welk beroep zij uitoefenden (bijvoorbeeld: 'veldmeid', 'timmerman'). Ook over de religie werd een aantekening op de borderel opgenomen. De gegevens op deze borderellen leveren zo veel gegevens op. Niet alleen over de slaven in 1862, maar ook over hun eigenaren.
De in 1862 samengestelde lijsten van slaven waren bedoeld om de eigenaren van de slaven een vergoeding te kunnen geven van f 300,- per geëmancipeerde slaaf. De Algemene Rekenkamer in Nederland heeft die uitgavenpost indertijd nauwgezet gecontroleerd. De borderellen kwamen daarna in het Archief van de Algemene Rekenkamer terecht dat zich bevindt in het Nationaal Archief te 's-Gravenhage.
In maart 1863 ging in Suriname een commissie langs de plantages en door Paramaribo om te kijken of de slaven die op de borderellen vermeld waren wel echt bestonden. Deze commissie voorzag de slaven ook van een familienaam die werd opgetekend in het zogenaamde Emancipatieregister. Dit register bevindt zich in het Bureau Bevolkingszaken van Paramaribo. Er zijn dus twee belangrijke archieven met gegevens over de in 1863 geëmancipeerde Surinaamse slaven: de Algemene Rekenkamer in Nederland en het Emancipatieregister in Suriname. Van deze twee archieven bevat de Algemene Rekenkamer de meeste gegevens, maar de Emancipatieregisters bevatten de zo interessante lijsten van familienamen.
Een jaar of tien geleden begon de historicus Okke ten Hove de gegevens die zich in de archieven van de Algemene Rekenkamer bevonden in een databank op te nemen. Dit werk is intussen voltooid. In het kader van een NWO-project reisde hij in 1999 naar Suriname om alle familienamen uit het Emancipatieregister over te nemen en deze toe te voegen aan de gegevens van de Rekenkamer. Okke ten Hove verzamelde de familienamen per plantage, maar er was toen nog een grote klus te doen: het op individueel niveau invoeren van alle personen uit het Emancipatieregister in een databank. Dit monnikenwerk verrichtte Heinrich Helstone in de periode 2000-2002.
Eind 2002 hadden Okke ten Hove en Heinrich Helstone hun klus geklaard. Zij voegden de gegevens uit beide archieven bij elkaar. Besloten werd de gegevens zowel via boeken als via het internet aan iedereen ter beschikking te stellen. De publicatie van de gegevens op internet geschiedt door het Nationaal Archief en de Stichting ter Bevordering van de Surinamistiek (IBS), de uitgever van Oso, Tijdschrift voor Surinamistiek en de Bronnenserie Suriname zorgt voor de papieren weergave.
| Dit is slechts een kleine selectie, waarvan wij het zeker de moeite waard vinden om deze onder uw aandacht te brengen. Alle recensies worden door een onafhankelijk panel geschreven en vertegenwoordigen niet per se de mening van de redaktie. Indien u een boek wil aanbevelen om te worden opgenomen in de lijst, kunt u contact op te nemen met de redaktie van www.suriname.nu |
| 
Naar Voorpagina
terug
naar boven