| |
| |
| | SURINAME  AFDELINGEN - Bevolking Javanen
 terug
GEBOORTEGEBRUIKEN.
De Javaan is er erg op gesteld dat zijn kinderen thuis -
in de eigen omgeving- worden geboren. Bij de
geboorte, waarbij gewoonlijk de vrouwelijke verwanten
en de echtgenoot aanwezig zijn, assisteert de dukun,
de traditionele Javaanse vroedvrouw. Haar positie werd
aangetast toen in 1949 bij gouvernementsverordening
werd vastgesteld dat bij een geboorte de navelstreng
alleen mag worden doorgesneden door een erkende
vroedvrouw, wat een dukun doorgaans niet is, Ondanks
deze maatregel, die in de Javaanse gemeenschappen
veel onrust veroorzaakte, wordt de hulp van de dukun
nog regelmatig ingeroepen. Zij is het die samen met de
jonge vader de nageboorte terzijde van de huisdeur
begraaft, samen met de nodige sadjèn (offers) voor de
voorouders.
Zij verzorgt ook de moeder na de
geboorte, maakt haar slaapplaats op met een aantal
kussens, waartegen de pas bevallen vrouw kan rusten
als zij het kraambezoek ontvangt. Rondom de geboorte
van een kind worden verschillende slametans gegeven.
De eerste is de slametan mitoni, in de zevende maand
van de zwangerschap. Op de dag van de geboorte wordt
een kleine, eenvoudige slametan gegeven. Een veel
grotere slametan vindt vijf dagen na de geboorte
plaats. Het is de slametan sepasaran en men beschouwt
haar als de gelegenheid waarbij de mensenwereld de
nieuwgeborene aanbeveelt in de welwillende aandacht
van de vertegenwoordigers der geestenwereld.
Een
andere belangrijke slametan - de slametan selapan - vindt
plaats op de 35ste dag na de geboorte van het kind. Bij
die gelegenheid wordt voor de eerste keer een deel van
het haar van het kind afgeschoren. In de zevende
maand na de geboorte vindt dan nog een slametan
plaats ter gelegenheid van het ngedahaken siti, een
plechtigheid waarbij het kind officieel met de aarde in
contact wordt gebracht.
HUWELIJKSGEBRUIKEN.
Een traditioneel Javaans huwelijk wordt door de ouders
geregeld. De vader van de jongen neemt daarbij het
initiatief. Als de ouders het met elkaar eens zijn, geeft
de vader van de bruidegom een klein bedrag aan geld
aan de vader van de bruid als teken dat er nu een
bepaalde band tussen de beide ouderparen bestaat. Dat
bedrag wordt aangeduid als paningset.
Dan kunnen de
voorbereidingen voor het huwelijk beginnen. Daartoe
behoort het door de ka'um uitzoeken - via ingewikkelde
berekeningen - van een huwelijksdag met gunstige
voortekenen. Verder worden alle festiviteiten rond het
huwelijk, die een week in beslag zullen nemen,
voorbereid. Op de vierde dag van de week die voor het
huwelijk is uitgetrokken, vindt in de moskee de
huwelijkssluiting volgens de moslimtraditie plaats. De
bruid is hierbij niet aanwezig. Zij wordt
vertegenwoordigd door de wali, als hoedanig een der
naaste mannelijke verwanten, ouder dan de bruid zelf,
gekozen wordt.
Na een gewone moskeedienst volgt de eigenlijke
huwelijkssluiting onder leiding van de ka'um
(islamitische voorganger). De bruidegom belooft hierbij
goed voor zijn vrouw te zorgen en overhandigt
vervolgens geld aan de ka'um, die het op zijn beurt weer
aan de wali ter hand stelt. Na aankomst in het huis van
de bruid, die inmiddels door een speciale dukun (dukun
pengantèn) is gekleed, volgt nog een ceremonie waarbij de
bruid o.a. de voeten van haar echtgenoot wast als teken
van onderwerping. Daarna volgt een slametan waaraan -
zoals gebruikelijk- alleen de mannen deelnemen. Op de
daaropvolgende dagen vinden speciale festiviteiten
plaats. Afhankelijk van de welstand van de ouders van
de bruid, die de kosten hiervan betalen, kunnen dit zijn:
een wajangvoorstelling, een Javaanse dansvoorstelling,
maar zeer waarschijnlijk ook een tajub, waarvoor
meestal veel gasten worden uitgenodigd.
BEGRAFENISGEBRUIKEN.
Als iemand in een Javaanse gemeenschap overlijdt, zal
de ka'um dit door het slaan van een bepaald ritme op de
bedug (ronde, hangende moskeetrom) bekendmaken.
Buren van de overledene gaan daarna overal in het dorp
het overlijden aanzeggen. Vooral in de traditionele
Javaanse dorpsgemeenschappen voelen vele mensen
zich bij zo'n definitief afscheid van een van hun
dorpsgenoten sterk betrokken. Zo spoedig mogelijk
zullen een aantal mannen een graf gaan graven, terwijl
anderen bezig zijn een doodkist te maken. Vrouwen
brengen voedsel naar het huis van de overledene,
bestemd voor de slametan, die 's avonds gehouden zal
worden.
Heel belangrijk is het verzorgen van het lichaam van de
overledene, dat plaatsvindt onder leiding van de dukun,
die precies weet welke sadjèn (offers) bij die gelegenheid
moeten worden klaargezet. Voornaamste onderdeel bij
deze verzorging is het baden van het lichaam, waarvoor
drie soorten water worden gebruikt: water met zeep,
water met bloemen en gewoon water. Na het wassen
wordt het lichaam in een wit laken gewikkeld en in een
kist naar de begraafplaats gebracht. Daar wordt het
lichaam uit de kist gehaald en in het gedolven graf
gelegd. De ka'um daalt in het graf of en roept
verscheidene malen de islamitische geloofsbelijdenis in
het oor van de overledene, nadat daartoe eerst dat deel
van het doek dat zich bij het oor bevindt, is
losgemaakt. Men neemt namelijk aan dat wanneer de
aartsengel Michael komt om de dode vragen te stellen,
de eerste vraag die naar de kennis der geloofsbelijdenis
zal zijn.
's Avonds wordt in het huis van de overledene een
slametan gehouden. Een week later is er weer een
slametan. Veertig dagen na de dood weer een en
honderd dagen na de dood nog een. Dan volgt er nog
een slametan twee jaar na het overlijden en de
allerlaatste slametan - de slametan kekah- vindt duizend
dagen na de dood plaats.
TRADITIONELE GENEESWIJZEN
Traditionele geneeswijzen zijn ook bekend bij de Javanen. Bij vele traditionele geneesmiddelen wordt gebruik gemaakt van geneeskrachtige planten en delen van planten zoals wortels, bladeren, bast, bloemen, vruchten of zaden. Deze worden op diverse manieren verwerkt, soms met elkaar gemengd, alvorens ze als medicijn worden gebruikt. De meeste vormen van receptuur, zoals aftreksels, afkooksels, omslagen, kruidenbaden, verse plantensappen en stoombaden, komen we niet alleen bij de Javanen tegen, maar ook bij andere bevolkingsgroepen. Echter is het bereiden van Jamu een specifiek Javaans traditioneel gebruik.
JAMU
Jamu zou een bitterdrank genoemd kunnen worden vanwege de meestal bittere smaak. Jamu is een mengsel vervaardigd uit verschillende kruiden, bladeren, wortels, bloemen, vruchten en andere kruiden. Het wordt gedronken en beschermt de mens tegen ziekten en bevordert de lichamelijke en geestelijke schoonheid. De ingrediënten worden meestal fijngestampt. Na het stampen voegt men water toe, waarna alles door een doek wordt gezeefd. Jamu wordt vaak in grote hoeveelheden gemaakt en in de koelkast bewaard.
BOBOK
Een andere typisch Javaanse wijze van genezen is Bobok, hetgeen smeersel betekent. Bij verstuikingen, insectenbeten, blauwe plekken en kiespijn bijvoorbeeld wordt er van verse kruiden een smeersel gemaakt dat uitwendig wordt aangebracht. Van zon Bobok is Kunir het belangrijkste bestanddeel. Soms worden van de pasta kleine platte knikkers gemaakt. Na in de zon te zijn gedroogd, kunnen deze balletjes bewaard worden. Indien men het nodig heeft, kan zon gedroogde knikker met water worden gemengd en op het lichaam gesmeerd worden.
MASSAGE
Bij massage wordt geen kruiden gebruikt. Massage wordt toegepast bij verstuikingen, niet goed functionerende spieren en ook voor een goede bloedcirculatie. Verder kan door massage de baarmoeder worden gekeerd om zo de zwangerschap te voorkomen. Bij massage wordt meestal gebruik gemaakt van kokosolie.
NYUWUK
Nyuwuk is een geneeswijze die het beste aangeduid kan worden als gebedsgenezing. De genezer houdt bijvoorbeeld een glas water voor de patiënt en bidt. Na het gebed blaast hij driemaal over het glas, waarna de patiënt het water moet drinken. Nyuwuk wordt ook toegepast als voorbereiding op een besnijdenis, voor de bevalling en bij personen die examens moeten afleggen, om te voorkomen dat men zenuwachtig wordt.
|
 naar boven
 Ontwerp © Webteam Suriname - Afdeling Suriname - Zwartenhovenbrugstraat - Paramaribo - Last update:
| |
|
| | |
