| |
ONDERDELEN
Afro-Surinamers |
| |
| | SURINAME  AFDELINGEN - Bevolking - - Chinezen
 terug
Bevolking Suriname.
 De Chinezen.
Dit leidde tot
werving van contractarbeiders in Brits-Indië, waartoe
met Engeland in 1872 een verdrag werd gesloten.
De Chinese migratie is als contractimmigratie, alles te
zamen genomen, geen succes geweest. Het aantal
migranten was, in het licht van de arbeidsbehoeften, te
gering en de kosten verbonden aan hun korte verblijf op
de plantages waren te hoog om tot het tegengaan van
de grote terugval in de produktie van de plantages bij te
kunnen dragen.
De grote meerderheid van de contractarbeiders is na
afloop van het contract niet direct naar China
teruggekeerd, maar in Suriname gebleven. Zij zochten
en vonden ten dele (aanvankelijk) een bestaan als vrije
arbeiders op de plantages of in de kleine landbouw, doch
vooral in de handel en in sommige winkelambachten,
zoals de houtskoolverkoop en het broodbakken. Zij
drongen met name door in de distributie en later ook in
de import van levensmiddelen, dank zij een efficiënte
interne organisatie (waarin zij familiale relaties positief
benutten) en wegens hun lage persoonlijke
behoeftenniveau.
Waren er in 1867 reeds enkele
Chinese winkels, in de jaren zeventig kwam een
belangrijk deel van de winkels op de plantages in hun
handen en in de jaren tachtig ook in Paramaribo. In
1898 bezaten zij in Paramaribo meer dan 30% en in de
districten meer dan de helft van alle provisiewinkels.
Dit waren bovendien de grotere winkels. In deze eeuw
heeft dit overwicht in de levensmiddelenhandel en in
enkele andere specifieke beroepsvelden zoals de
goudsmederij zich verder uitgebreid. In 1939 werd 2/3
van de winkels in 'provisie en kramerijen' gedreven
door Chinezen; in Paramaribo zelfs 84%.
Dat zij in
Paramaribo toen belangrijker waren dan in de districten,
moet worden toegeschreven aan de opkomst van de
Hindostanen in de handel. In later jaren hebben deze
ook in de stad de positie van de Chinezen enigszins
aangetast. Ruwweg dreven de Chinezen omstreeks 1970
70% van de 'Chinese winkels' waar de Surinamers een
belangrijk deel van hun dagelijkse levensbehoeften
kopen; in Paramaribo 75% en in de districten 65%. In
de afgelopen jaren heeft de regulering van de
levensmiddelenhandel door de overheid hun positie
duidelijk verzwakt. Van de grote handelszaken zijn er
slechts enkele in Chinese handen.
Dit hangt mede
samen met de achtergrond van de Chinese handelaar, die
dikwijls niet in Suriname maar in China is geboren.
Reeds omstreeks 1890 behoorde het merendeel van de
Chinese handelaars niet tot de contractarbeiders of hun
directe nakomelingen in Suriname (die veelal half
Chinees waren, geboren uit concubinaatsverhoudingen).
De geslaagde winkelier liet uit China familieleden - m.n.
mannelijke - overkomen om in zijn zaak te assisteren
om dan na enige tijd hetzij hem op te laten volgen
hetzij elders een nieuwe zaak te laten beginnen; soms
kwamen later dan ook de echtgenote en/of kinderen
naar Suriname.
Dit heeft ertoe geleid dat tot op vandaag een groot deel
van de Chinese bevolking in China is geboren. In 1939
was van de Chinese winkeliers 90% in China geboren, in
1966 in Paramaribo ca. 70%. Van alle Chinese mannen
ouder dan 20 jaar was in 1964 bijna de helft uit China
afkomstig. De uit China gekomenen blijven meestal
sterk op China en op de Chinese cultuur gericht. Vaak
keerden zij op hoge leeftijd naar China terug, iets wat
sinds de communistische machtsovername in hun
geboorteland sterk is afgenomen.
Deze
machtsovername heeft ook een ander typerend
fenomeen van de Chinese migratie in betekenis doen
verminderen, ni. het zenden van in Suriname geboren
kinderen voor opvoeding naar China, die dan later
soms weer naar Suriname terugkeerden om in de handel
te gaan werken. Kinderen die in Suriname bleven,
hebben al vanouds de handel veel minder als
beroepsveld gekozen. Zij zijn gevormd in westers
intellectuele zin; men treft ze o.a. aan als artsen,
werknemers bij banken, verzekeringsmaatschappijen en
in het onderwijs. De opleiding die ze hebben gekregen
duidt op het hoge aspiratieniveau dat de ouders veelal
voor hun kinderen koesteren.
In Suriname hebben de Chinezen zich veelal via
huwelijken of concubinaatsverhoudingen verbonden
met vrouwen uit andere etnische groeperingen; in
Paramaribo meestal met Afro-Surinaamsen, in de districten
vaak met Javaansen. De kinderen uit de
concubinaatsverhoudingen werden en worden daarbij in
de regel erkend. Onder de in de handel werkzamen is
thans meer dan vroeger een tendentie om, indien men
trouwt, een Chinese uit China te prefereren die,
uitgekozen op foto's, uit Hong Kong wordt gehaald.
Daarentegen is bij hen die buiten de handel werkzaam
zijn, en dus vrijwel altijd in Suriname zijn geboren, de
'mengingsgraad' hoog. Derde-generatie-Chinezen
komen in feite in Suriname weinig voor.
Hoewel vele kinderen uit deze verbintenissen zich niet
tot de Chinese groepering rekenden resp. werden
beschouwd, is door de immigratie het aantal Chinezen
gestaag toegenomen: in 1905 bedroeg het 1160, in
1921: 1310, in 1950: 2371, in 1964: 5544 en in 1971:
6400. De groei in de naoorlogse jaren moet worden
toegeschreven aan het verminderen van de terugkeer,
de sterkere immigratie van vrouwen en daardoor het
grotere aantal geheel-Chinese kinderen. Wel zijn in de
afgelopen jaren nogal wat Chinezen naar het buitenland
getrokken, zowel naar Nederland als naar de V.S. en
Canada.
Vooral de in China geboren Chinezen vormen een onderling
sterk gesloten gemeenschap die ook eventuele
conflicten zoveel als mogelijk intern oplost.
Onderscheid en conflicten hebben in het verleden
geleid tot het ontstaan van verschillende verenigingen,
waarvan de oudste al in 1876 werd opgericht. Deze
voornaamste verenigingen zijn: Kong Ngie Tong Sang,
Chung Fa Foei Kong, de jongerenvereniging Tsang
Ngen Foei en de handelsvereniging Fa Kiauw Chong
Foei. Elk heeft een eigen clubgebouw. Er is voorts een
eigen dagblad dat voor de vele Chinezen die geen
Nederlands kennen en het Surinaams alleen spréken,
een belangrijke bron van informatie vormt. Voorts is
er een Chinese begraafplaats en worden oude,
armlastige Chinezen - die weinig in aantal zijn - in het
clubgebouw van Kong Ngie Tong Sang gehuisvest.
Er is
ook een eigen zwembad waar evenwel, in tegenstelling
tot de verenigingen, vooral de in Suriname geboren
Chinezen komen en ook niet-Chinezen toegang
hebben. Dit laatste is een uiting van de verschillen die
er in feite binnen de Chinese groepering bestaan tussen
de in China geborene en de in Suriname geborene. Zij
leven min of meer in twee cultuurwerelden; voor de
ChinaChinees is de Suriname-Chinees geen 'echte'
Chinees meer. Pogingen om onder in Suriname geboren
en opgevoede Chinezen de culturele identiteit te
bewaren en te benadrukken worden bij tijden
ondernomen. Getracht wordt via onderwijs de
bekendheid met de Chinese taal en cultuur te vergroten.
Een aantal traditionele feesten, o.a. het beroemde
Nieuwjaarsfeest, wordt gevierd.
Het verminderen van het culturele identiteitsbewust
zijn houdt waarschijnlijk mede verband met en komt tot
uiting in hun overgang naar de christelijke godsdienst.
De in Suriname geboren kinderen worden, reeds sinds
decennia, in overgrote meerderheid gedoopt en krijgen
meestal onderwijs op de rooms-katholieke scholen. Een
dilemma onder de Chinese groepering vormt heden ten
dage de houding in het conflict tussen de Volksrepubliek
China en Taiwan. Terwijl de ouderen zich vrijwel
zonder uitzondering op Taiwan oriënteren, hebben vele
jongeren bewondering voor de ontwikkelingen in de
Volksrepubliek, waarmee Suriname diplomatieke
betrekkingen onderhoudt.
|
 naar boven
 Ontwerp © Webteam Suriname - Afdeling Suriname - Zwartenhovenbrugstraat - Paramaribo - Last update:
| |
|
| | |
